Gò Đống Thây là một di tích lịch sử quan trọng nằm ở phía tây nam Hà Nội, thuộc quận Thanh Xuân. Địa danh này gắn liền với chiến công hiển hách của nghĩa quân Lam Sơn trong cuộc khởi nghĩa chống giặc Minh thế kỷ 15, đánh dấu bước ngoặt giải phóng thành Đông Quan.
Gò Đống Thây là gì? Nguồn gốc và lịch sử hình thành
Nằm gần trục đường Nguyễn Trãi nhộn nhịp, Gò Đống Thây qua bao đời vẫn giữ nguyên giá trị văn hóa của nó trong đời sống hàng ngày.
Gò Đống Thây ở đâu?
Gò Đống Thây tọa lạc tại phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, cách không xa trục đường Nguyễn Trãi sầm uất. Nơi đây từng thuộc về vùng đất cổ Cự Chính – Nhân Mục, một khu vực ven sông Tô Lịch với địa hình sình lầy, rậm rạp, qua thời gian đã được người dân khai phá thành đồng ruộng, làng mạc trù phú.
- Địa chỉ: 63 Ngõ 12 Khuất Duy Tiến, Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân, Hà Nội.
- Giờ mở cửa: Cả ngày.
Trong lịch sử, khu vực này là một phần của Kẻ Mọc – vùng đất gồm 12 làng với tên chữ là Nhân Mục. Con đường chính chạy qua khu vực này từng là tuyến Thượng đạo, hay còn gọi là đường Lai Kinh, nối các làng Mọc với kinh đô Thăng Long, tạo nên huyết mạch giao thương quan trọng.
Ngày nay, dù nằm giữa lòng đô thị, Gò Đống Thây vẫn giữ vị trí quan trọng về mặt lịch sử và văn hóa. Đây không chỉ là địa danh chứng tích của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, mà còn phản ánh sự phát triển của vùng đất ven đô Hà Nội qua hàng trăm năm.
Ý nghĩa tên gọi và những cái tên trước đó là gì?
Tên gọi “Gò Đống Thây” bắt nguồn từ những trận đánh ác liệt năm 1426, khi nghĩa quân Lam Sơn tấn công quân Minh tại cầu Nhân Mục.
Sau chiến thắng vang dội, số lượng lớn binh lính đối phương bỏ mạng tại chiến trường, người dân địa phương thu lượm xác giặc và đắp thành những gò cao, từ đó hình thành tên gọi mang ý nghĩa trực quan “Đống Thây” – ám chỉ thây giặc chất thành đống.
Trước khi có tên gọi này, khu vực từng được biết đến với nhiều cái tên khác nhau. Trong dân gian, địa danh này từng được gọi là “Gò Thất Tinh” hoặc “Khu mả Thất Tinh”, gắn với truyền thuyết về bảy gò đất lớn được đắp từ xác quân Minh.
Theo ghi chép, ban đầu có bảy gò (gọi là Kình quán), nhưng sau thời gian chỉ còn sáu gò, nhân dân vẫn lưu truyền và gọi chung là “đống thây”.
Những ghi chép như trong chuyên luận của GS Phan Huy Lê cho thấy có nhiều truyền thuyết liên quan đến nguồn gốc tên gọi. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng khảo cổ xác thực để khẳng định Gò Đống Thây là nơi chôn xác quân Minh hay chỉ là các gò đất tự nhiên. Đến nay, tên gọi này vẫn chủ yếu dựa vào truyền thuyết dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Bối cảnh lịch sử và các sự kiện quan trọng liên quan
Đầu thế kỷ XV, sau khi đánh bại nhà Hồ, quân Minh áp đặt ách đô hộ tàn bạo lên Đại Việt, khiến nhân dân rơi vào cảnh lầm than. Trước tình cảnh đó, năm 1418, Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa tại Lam Sơn (Thanh Hóa), mở đầu cuộc kháng chiến kéo dài gần 10 năm với chiến lược lấy yếu chống mạnh, lấy đại nghĩa thắng hung tàn.
Cuối năm 1426, trong chiến dịch bao vây, giải phóng thành Đông Quan (Hà Nội ngày nay), nghĩa quân Lam Sơn mở hai trận đánh quan trọng tại cầu Nhân Mục. Đây là bước tiến then chốt trong việc phá vỡ phòng tuyến quân Minh tại khu vực này, tạo đà cho chiến thắng vang dội sau đó.
Sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi lại rằng vào ngày 20/9 năm Bính Ngọ (1426), tướng Lê Triện chỉ huy quân Lam Sơn tấn công mạnh mẽ tại Nhân Mục, tiêu diệt hơn 1.000 quân Minh và bắt sống tên Đô ty Vi Lượng. Chiến thắng này đã giáng đòn nặng nề vào lực lượng địch đang cố thủ quanh thành Đông Quan.
Không lâu sau, vào ngày 6/10 năm 1426, Vương Thông, tướng chỉ huy quân Minh, huy động 10 vạn quân từ nhiều hướng chia thành ba cánh tấn công quân ta. Tuy nhiên, Lê Triện và Lê Bí đã lập trận mai phục tại đồng Cổ Lãm, dùng chiến thuật nhử giặc rồi bất ngờ phản công khi quân Minh sa lầy trong bùn lầy. Kết quả, hơn 1.000 tên bị tiêu diệt, hàng trăm tên bị bắt sống, xác giặc chất đầy đến vài mươi dặm.
Sau những chiến thắng này, khu vực gò đất nơi quân Minh bị tiêu diệt được nhân dân gọi là “Gò Thất Tinh” hay “Khu mả Thất Tinh”. Dần dần, cái tên Gò Đống Thây trở nên phổ biến hơn, biểu trưng cho hình ảnh thây giặc chất thành đống sau trận chiến.
Địa danh này không chỉ là chứng tích của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về tinh thần quật khởi của nhân dân ta trong cuộc chiến giành lại độc lập và chủ quyền dân tộc.
Tình trạng Gò Đống Thây mới nhất
Hiện nay, tình trạng Gò Đống Thây đang đối mặt với nhiều thách thức do tình trạng lấn chiếm đất đai, xây dựng trái phép kéo dài trong nhiều năm. Một số hộ dân đã xây dựng nhà ở trên khu vực bảo vệ di tích, gây ảnh hưởng đến công tác tu bổ và tôn tạo.
Trước thực trạng này, UBND quận Thanh Xuân đang đẩy mạnh triển khai giải phóng mặt bằng để phục hồi và bảo tồn di tích. Dự án tu bổ Gò Đống Thây mới nhất được thực hiện theo đúng quy định của Luật Di sản văn hóa và các văn bản hướng dẫn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhằm đảm bảo tính minh bạch, đúng quy trình pháp lý.
Bên cạnh công tác giải phóng mặt bằng, chính quyền địa phương cũng lên kế hoạch xây dựng Gò Đống Thây thành công viên văn hóa lịch sử. Mục tiêu của dự án không chỉ là khôi phục nguyên trạng di tích mà còn phát huy giá trị lịch sử, giúp người dân và du khách hiểu rõ hơn về ý nghĩa của địa danh này
Các hoạt động trong quá trình cải tạo
Dự án tu bổ, tôn tạo Gò Đống Thây được UBND quận Thanh Xuân triển khai có tổng diện tích 15.336m², chia thành hai giai đoạn, nhằm khôi phục kiến trúc di tích, tạo không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng và cảnh quan hài hòa với đô thị.
Giai đoạn 1 tập trung vào tu bổ di tích trong phạm vi 8.785m², trong khi giai đoạn 2 sẽ hoàn thiện các hạng mục còn lại trên diện tích 6.521m². Các hạng mục chính bao gồm tu bổ gò số 1 và gò số 3, xây dựng mới miếu thờ tại gò số 2, đồng thời bổ sung bia di tích và biển giới thiệu để nâng cao giá trị nhận diện lịch sử.
Ngoài việc bảo tồn các gò đất nguyên bản, dự án còn xây dựng thêm bốn gò mô phỏng nhằm tái hiện không gian lịch sử.
Các công trình phụ trợ như nhà quản lý và trưng bày (5 gian), cổng chính, cổng phụ, khu để xe, sân lễ, sân khấu, phù điêu, tường rào, đường dạo, cây xanh và thảm cỏ cũng được triển khai để tạo cảnh quan hài hòa.
Với tổng mức đầu tư hơn 233 tỷ đồng từ ngân sách quận Thanh Xuân, dự án đang được thực hiện theo đúng kế hoạch để hoàn thành vào năm 2025.
Dự kiến Gò Đống Thây sau khi cải tạo
Sau khi cải tạo, Gò Đống Thây dự kiến sẽ trở thành Công viên văn hóa lịch sử, vừa bảo tồn di tích vừa tạo không gian sinh hoạt cộng đồng. Các hạng mục như miếu thờ, bia di tích, nhà trưng bày, sân lễ và khu vui chơi sẽ giúp nơi đây trở thành điểm đến văn hóa, giáo dục lịch sử cho người dân và du khách.
Bên cạnh việc bảo tồn giá trị lịch sử, dự án còn hướng đến việc cải thiện cảnh quan với hệ thống cây xanh, thảm cỏ, đường dạo và khu vực nghỉ chân. Công trình sau khi hoàn thiện sẽ góp phần nâng cao đời sống văn hóa, đồng thời tạo điểm nhấn quan trọng cho quận Thanh Xuân.
Gò Đống Thây trong văn hóa và đời sống hiện đại
Trải qua nhiều thế kỷ, Gò Đống Thây đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân Hà Nội. Nơi đây ghi dấu những sự kiện hào hùng của nghĩa quân Lam Sơn, đồng thời gắn liền với ký ức bao thế hệ.
Gò Đống Thây trong thời kỳ chiến tranh
Trong suốt các giai đoạn lịch sử, Gò Đống Thây từng là điểm giao tranh quan trọng, đặc biệt trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thế kỷ XV.
Hai trận đánh lớn tại cầu Nhân Mục năm 1426 đã khiến khu vực này trở thành một nghĩa địa chiến trường, nơi xác giặc Minh chất thành đống.
Gò Đống Thây ngày nay
Hiện nay, Gò Đống Thây đang trong quá trình tu bổ và tôn tạo để trở thành Công viên văn hóa lịch sử. Khi hoàn thành, nơi đây hứa hẹn trở thành điểm tham quan, nghiên cứu lịch sử và hoạt động văn hóa quan trọng của quận Thanh Xuân.
Nhận khuyến mãi di chuyển tới Gò Đống Thây
Để đến Gò Đống Thây một cách thuận tiện và thân thiện với môi trường, bạn có thể lựa chọn dịch vụ xe điện của Xanh SM. Với hệ thống xe vận hành êm ái, không phát thải và an toàn, Xanh SM mang đến trải nghiệm di chuyển hiện đại, góp phần bảo vệ môi trường xanh sạch.
Hướng dẫn đặt xe Xanh SM đến Gò Đống Thây:
- Bước 1: Tải ứng dụng Xanh SM.
- Bước 2: Đăng ký hoặc đăng nhập tài khoản.
- Bước 3: Nhập Điểm đón và Gò Đống Thây làm điểm đến.
- Bước 4: Chọn loại xe phù hợp theo nhu cầu di chuyển.
- Bước 5: Nhấn Ưu đãi trên nút Đặt xe, nhập mã khuyến mãi (nếu có).
- Bước 6: Kiểm tra cước phí sau khi áp dụng khuyến mãi và chọn phương thức thanh toán.
- Bước 7: Nhấn Đặt xe và chờ tài xế đến đón.
Ngoài cách đặt xe qua ứng dụng, bạn cũng có thể gọi tổng đài 1900 2088 để đặt xe nhanh chóng và nhận hỗ trợ chi tiết.
Lưu ý: Chương trình khuyến mãi của Xanh SM có thể thay đổi theo từng thời điểm, vì vậy hãy kiểm tra ứng dụng, hoặc liên hệ tổng đài để cập nhật thông tin mới nhất trước khi di chuyển.
FAQ – Mọi người cũng hỏi về gò Đống Thây
Nhiều người khi tìm hiểu về Gò Đống Thây thường đặt ra những câu hỏi liên quan đến nguồn gốc tên gọi, ý nghĩa lịch sử cũng như các kế hoạch bảo tồn hiện nay. Để giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về địa danh này, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp:
Vì sao Gò Đống Thây lại nổi tiếng?
Gò Đống Thây nổi tiếng vì gắn liền với chiến thắng quan trọng của nghĩa quân Lam Sơn năm 1426 trong cuộc khởi nghĩa chống quân Minh.
Đây là nơi diễn ra hai trận đánh lớn tại cầu Nhân Mục, khiến quân Minh tổn thất nặng nề, xác giặc chất thành đống, tạo nên tên gọi di tích.
Gò Đống Thây có liên hệ gì với gò Đống Đa không?
Gò Đống Thây và Gò Đống Đa đều là di tích lịch sử gắn liền với các trận đánh lớn trong quá khứ.
Gò Đống Thây liên quan đến chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn năm 1426 chống quân Minh, còn Gò Đống Đa ghi dấu chiến thắng của vua Quang Trung năm 1789 trước quân Thanh.
Gò Đống Thây có mở cửa cho khách tham quan không?
Hiện tại, Gò Đống Thây chưa mở cửa cho khách tham quan do đang trong giai đoạn tu bổ và tôn tạo theo kế hoạch của UBND quận Thanh Xuân.
Gò Đống Thây là di tích lịch sử quan trọng, minh chứng sống động cho tinh thần đấu tranh kiên cường của dân tộc ta trong công cuộc giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ phương Bắc. Nếu bạn muốn khám phá Gò Đống Thây khi dự án tu bổ hoàn thành, hãy lựa chọn ngay Xanh SM để có hành trình xanh, tiện lợi và thân thiện với môi trường!
Xem thêm:
