Lễ hội Lồng Tồng là nghi lễ quan trọng của người Tày, được tổ chức vào các ngày từ Mùng 4 đến ngày 25 tháng Giêng âm lịch hằng năm để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ hội gồm hai phần: phần lễ trang nghiêm với các nghi thức cúng tế và phần hội sôi động với nhiều trò chơi dân gian.
Giới thiệu về lễ hội Lồng Tồng
Lễ hội đầu năm này là một trong những nghi lễ quan trọng của người Tày, mang ý nghĩa cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống no ấm.
Lễ hội Lồng Tồng là gì?
Lễ hội Lồng Tồng, còn gọi là Lồng Tông, Lồng Tộng hay Lùng Tùng tùy theo cách phát âm của từng dân tộc như Tày, Nùng, Dao, mang ý nghĩa “xuống đồng”. Đây là một trong những lễ hội quan trọng gắn liền với đời sống nông nghiệp của đồng bào miền núi phía Bắc.
Lễ hội không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính, tạ ơn trời đất, thần linh đã phù hộ cho mùa màng mà còn thể hiện ước nguyện về một năm mới thuận lợi, mưa thuận gió hòa, cuộc sống đủ đầy. Các nghi lễ và hoạt động trong lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa, góp phần gìn giữ và truyền lại những giá trị truyền thống của cộng đồng các dân tộc nơi đây.
Lễ hội Lồng Tồng tổ chức ở đâu? Vào thời gian nào?
Lễ hội Thái Nguyên Lồng Tồng, còn được gọi là lễ xuống đồng, là một nét văn hóa đặc trưng của người Tày ở vùng núi phía Bắc Việt Nam. Thời gian tổ chức lễ hội chủ yếu vào tháng Giêng âm lịch, từ mùng 4 đến ngày 25, tùy theo phong tục của từng địa phương.
Các tỉnh như Tuyên Quang (huyện Yên Sơn, Chiêm Hóa, Na Hang), Thái Nguyên (huyện Định Hóa), Bắc Kạn (huyện Ba Bể), Lạng Sơn, Cao Bằng và Hà Giang đều duy trì lễ hội này. Địa điểm diễn ra thường là những cánh đồng rộng, triền đồi hoặc ven suối – nơi người dân có thể vừa thực hiện các nghi lễ truyền thống, vừa tổ chức các hoạt động vui chơi sôi nổi.
Lễ hội Lông Tồng Thái Nguyên trở thành Di sản văn hóa phi vật thể Quốc Gia
Ngày 25/2/2018, Lễ hội Lồng Tồng của người Tày tại Huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên chính thức được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia. Đây là sự kiện quan trọng, ghi nhận giá trị to lớn của lễ hội trong đời sống văn hóa và tín ngưỡng của đồng bào dân tộc.
Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa cầu mùa bội thu, cuộc sống ấm no mà còn phản ánh bản sắc độc đáo của cộng đồng người Tày qua các nghi thức truyền thống. Việc được vinh danh ở cấp quốc gia là động lực để bảo tồn và phát huy những nét đẹp văn hóa này, đồng thời góp phần quảng bá hình ảnh Thái Nguyên.
Khám phá nét đặc sắc của lễ hội Lồng Tồng
Lễ hội này của người Tày không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết và gìn giữ những giá trị truyền thống.
Hoạt động chuẩn bị cho lễ hội Lồng Tồng
Một phần quan trọng trong công tác chuẩn bị là việc chuẩn bị mâm cỗ cúng. Đối với người Tày, mâm cỗ ngày lễ không thể thiếu các món truyền thống như gà luộc, thịt lợn, bánh chưng, bánh khảo, chè lam… Đặc biệt, trên mỗi mâm lễ đều có bánh hoa nhiều màu sắc cùng đôi quả còn được làm bằng vải sặc sỡ, bên trong chứa hạt giống mang ý nghĩa cầu mong mùa màng tươi tốt, bội thu.
Ngoài mâm cỗ của mỗi gia đình, bản làng cũng chuẩn bị một mâm lễ lớn hơn, đầy đủ hơn và được trang trí công phu. Đặc biệt, mâm lễ chung này không thể thiếu thủ lợn – một lễ vật quan trọng tượng trưng cho lòng thành kính với thần linh, cầu mong sự phù hộ cho cả cộng đồng.
Sau khi chuẩn bị xong mâm cỗ, người Tày cũng đặc biệt chú trọng đến trang phục khi tham gia lễ hội Lồng Tồng. Họ thường mặc trang phục truyền thống được làm từ vải bông tự dệt, nhuộm chàm đồng nhất. Phụ nữ Tày thường chít khăn mỏ quạ, thắt lưng ngang eo và đeo các loại trang sức bạc như vòng cổ, vòng tay, vòng chân.
Nghi thức lễ tế trời đất
Trong nghi thức tế trời đất, các mâm lễ được sắp xếp ngay ngắn theo hàng. Người chủ trì buổi lễ, thường là thầy Tào hoặc thầy Mo (gọi là “pú mo”), đứng trước mâm lễ của bản để khấn tạ ơn trời đất, thần linh đã phù hộ cho dân bản. Trong khi đó, người dân thắp hương, rót rượu, thành kính dâng lên các vị thần.
Sau khi đọc lời khấn tạ ơn, “pú mo” tiếp tục thực hiện nghi thức cầu mưa tại lễ hội Lồng Tồng. Một người phụ lễ đội chậu nước đứng bên cạnh, những người khác cầm tàu lá cọ, di chuyển từ nơi cúng tế về cuối bãi đất. Khi lời khấn kết thúc, “pú mo” vẩy nước ra xung quanh, tượng trưng cho trời ban mưa thuận gió hòa.
Tiếp theo, “pú mo” rải hạt giống từ các mâm lễ ra khắp bãi đất. Người dân gom hạt giống này về, trộn cùng hạt giống nhà mình để gieo trồng, với hi vọng vụ mùa sẽ tươi tốt, cho thu hoạch dồi dào. Sau đó, đàn ông trong bản đảm nhận việc đi những đường cày đầu tiên, trong khi phụ nữ trổ tài cấy lúa, khởi đầu một mùa vụ mới.
Phần hội đặc sắc với nhiều trò chơi hấp dẫn
Sau khi kết thúc phần lễ trang nghiêm, phần hội của Lễ hội Lồng Tồng mang đến không khí sôi động với nhiều trò chơi dân gian và hoạt động văn hóa đặc sắc.
- Tung còn: Trò chơi mở đầu lễ hội, thể hiện ước vọng về sự sinh sôi, phát triển. Người chơi sẽ ném quả còn qua vòng tròn trên cột cao, tượng trưng cho sự giao hòa giữa trời và đất.
- Hát then và múa truyền thống: Những bài hát và điệu múa như múa sạp, múa bông, múa xòe được trình diễn để tôn vinh văn hóa người Tày, mang đến không khí vui tươi và gắn kết cộng đồng.
- Đánh trống: Trò chơi quen thuộc của người Tày, trong đó người chơi đánh trống theo nhịp điệu, tạo không khí rộn ràng cho lễ hội. Những người xung quanh sẽ hòa theo nhịp trống bằng các điệu nhảy truyền thống.
- Đua gậy trên sông: Một trò chơi độc đáo đòi hỏi sự dũng cảm và khéo léo. Các thanh niên sẽ đứng trên những cây gậy dài và tìm cách vượt qua dòng sông, ai giữ thăng bằng và đi xa nhất sẽ chiến thắng.
- Kéo co: Trò chơi đòi hỏi tinh thần đồng đội cao, trong đó hai đội sẽ thi đấu với nhau bằng sức mạnh và sự phối hợp nhịp nhàng.
- Thi cấy lúa: Thi cấy lúa là hoạt động sôi nổi trong lễ hội, nơi những người phụ nữ Tày trổ tài cấy lúa nhanh và thẳng hàng trên thửa ruộng đã được chuẩn bị sẵn.
Hướng dẫn di chuyển tham dự lễ hội Lồng Tồng ở Thái Nguyên
Để tham gia lễ hội Lồng Tồng ở Thái Nguyên, du khách có nhiều lựa chọn di chuyển phù hợp với nhu cầu và điều kiện của mình.
Di chuyển bằng phương tiện cá nhân
Phương tiện cá nhân như ô tô hoặc xe máy là lựa chọn linh hoạt giúp bạn chủ động về thời gian và lịch trình. Từ Hà Nội, bạn có thể di chuyển theo hướng cao tốc Hà Nội – Thái Nguyên với quãng đường khoảng 90km, mất khoảng 1,5 – 2 giờ. Nếu đi xe máy, bạn nên kiểm tra kỹ phương tiện trước chuyến đi và lưu ý an toàn khi tham gia giao thông.
Di chuyển bằng phương tiện công cộng
Nếu không sử dụng phương tiện cá nhân, bạn có thể bắt xe khách từ Hà Nội đến Thái Nguyên tại các bến xe lớn như bến xe Mỹ Đình, bến xe Giáp Bát hoặc bến xe Gia Lâm. Thời gian di chuyển dao động từ 2- 2,5 giờ tùy vào xe khách và lộ trình. Để đến bến xe một cách thuận tiện, bạn hãy sử dụng dịch vụ taxi Xanh SM với chi phí hợp lý và chất lượng phục vụ 5 sao.
Di chuyển tiện lợi bằng Xanh SM
Xanh SM là lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn di chuyển nhanh chóng, an toàn và thân thiện với môi trường. Dịch vụ có mức giá minh bạch, không phụ thu vào giờ cao điểm hay khi thời tiết xấu. Xe điện Xanh SM được trang bị nhiều tính năng như khóa cửa tự động, hệ thống móc cố định ghế trẻ em, cảnh báo điểm mù (BSM) và camera 360 độ, mang đến trải nghiệm an toàn tối đa cho hành khách.
Ngoài ra, dịch vụ của Xanh SM được đánh giá 5 sao nhờ đội ngũ tài xế chuyên nghiệp, thái độ phục vụ tận tâm và tác phong lịch sự. Đặt Xanh SM ngay bằng các cách sau:
- Cách 1: Gọi trực tiếp tổng đài Xanh SM qua số 1900 2088 để đặt xe nhanh chóng.
- Cách 2: Sử dụng ứng dụng Xanh SM để đặt xe chỉ với vài thao tác đơn giản. Tải ứng dụng TẠI ĐÂY.
Ngoài ra, để tận dụng các ưu đãi hấp dẫn, bạn có thể kiểm tra mục “Ưu đãi” trên ứng dụng Xanh SM hoặc theo dõi fanpage chính thức để cập nhật các chương trình khuyến mãi mới nhất.
Kinh nghiệm tham gia lễ hội Lồng Tồng của người Tày
Tham gia lễ hội sẽ là một trải nghiệm thú vị nếu bạn nắm rõ những thông tin cần thiết trước khi đến.
Những lưu ý bạn cần biết
Lễ hội Lồng Tồng không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn mang ý nghĩa tâm linh quan trọng đối với người Tày. Để có một trải nghiệm trọn vẹn và thể hiện sự tôn trọng đối với truyền thống, bạn nên ghi nhớ một số lưu ý sau:
- Trang phục phù hợp: Nên chọn trang phục lịch sự, gọn gàng và tránh những bộ đồ quá hở hang hoặc phản cảm. Nếu có thể, bạn có thể mặc trang phục dân tộc hoặc trang phục truyền thống để hòa mình vào không khí lễ hội.
- Giữ thái độ đúng mực: Luôn cư xử hòa nhã, tôn trọng người dân địa phương và tránh các hành động gây mất trật tự. Đặc biệt, không chen lấn xô đẩy trong các nghi lễ trang nghiêm.
- Chụp ảnh có ý thức: Một số nghi lễ không cho phép quay phim, chụp ảnh, vì vậy bạn nên hỏi trước khi ghi hình.
- Tôn trọng không gian lễ hội: Không xả rác bừa bãi, giữ gìn cảnh quan chung và tránh làm ảnh hưởng đến các khu vực diễn ra nghi lễ.
- Không chạm vào đồ cúng: Các vật phẩm cúng tế có ý nghĩa thiêng liêng, vì vậy không tự ý đụng vào hoặc di chuyển chúng. Hãy quan sát và làm theo hướng dẫn của người tổ chức.
- Tìm hiểu trước về lễ hội: Hiểu rõ ý nghĩa và các phong tục sẽ giúp bạn hòa nhập dễ dàng và có một trải nghiệm ý nghĩa hơn khi tham gia.
FAQ – Mọi người cũng hỏi về lễ hội Lồng Tồng
Các câu trả lời nhanh dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa, địa điểm tổ chức và các lễ hội truyền thống của người Tày.
Lễ hội Lồng Tồng có nghĩa là gì?
Lễ hội Lồng Tồng, còn gọi là lễ hội Xuống Đồng, là một nghi lễ truyền thống của người Tày nhằm cầu mong mùa màng bội thu và cuộc sống sung túc.
Người Tày có những lễ hội nào?
Người Tày còn có nhiều lễ hội truyền thống như lễ Cầu Mùa để cầu cho mùa màng tươi tốt, lễ Then để tôn vinh các thầy Then, hay lễ hội Cấp Sắc dành cho những người đàn ông trưởng thành.
Lễ hội Lồng Tồng tổ chức chủ yếu ở đâu?
Lễ hội chủ yếu được tổ chức tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Kạn, nơi có đông đồng bào Tày sinh sống.
Lễ hội Thái Nguyên Lồng Tồng không chỉ là nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn thể hiện khát vọng no ấm, cuộc sống đủ đầy của người Tày. Đây cũng là dịp để người dân gặp gỡ, giao lưu và gìn giữ những truyền thống dân tộc. Với những giá trị đặc sắc, lễ hội Lồng Tồng đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào ngày 8 /6/2012.
Xem thêm:
