Lễ hội Đền Hùng là một trong những sự kiện văn hóa tâm linh lớn của người dân Việt Nam. Tại lễ hội này, mọi người từ khắp mọi miền tổ quốc cùng đổ về Đền Hùng để tham gia các hoạt động tưởng nhớ, tôn vinh các vị vua Hùng đã có công dựng nước.
Lễ hội Đền Hùng là gì? Diễn ra khi nào, ở đâu?
Lễ hội Đền Hùng (Giỗ Tổ Hùng Vương, ngày Quốc giỗ) là lễ hội truyền thống của người Việt nhằm tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng. Nghi lễ được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm tại Đền Hùng có địa chỉ Thôn Lạc Hồng, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Năm 2025, lễ hội Đền Hùng được diễn ra từ ngày 29/3 – 7/4 (tức từ mùng 1 – 10 tháng 3 Âm lịch) tại thành phố Việt Trì. Tại buổi lễ, người dân sẽ cùng nhau tổ chức nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc, kết thúc bằng Lễ rước kiệu và dâng hương tại Đền Thượng.
Tìm hiểu lịch sử nguồn gốc và ý nghĩa lễ hội đền Hùng ở Phú Thọ
Lễ hội Đền Hùng là sự kiện văn hóa mang đậm dấu ấn lịch sử và tâm linh của dân tộc Việt Nam. Lễ hội thu hút hàng triệu con người đất Việt đến tham dự không chỉ bởi sự lâu đời của lễ hội mà còn thể hiện lòng biết ơn đối với các vua Hùng. Vào ngày 06/12/2012, lễ hội Đền Hùng được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể.
Nguồn gốc lễ hội
Có rất nhiều dị bản về nguồn gốc của lễ hội Đền Hùng, trong đó có truyền thuyết kể rằng, Kinh Dương Vương sinh một người con trai là Lạc Long Quân. Lạc Long Quân lấy Âu Cơ xinh đẹp và sinh ra bọc trăm trứng, nở ra trăm con.
Sau này, 50 người con theo mẹ lên núi và 50 người con theo cha xuống biển. Con trưởng Hùng Vương được Lạc Long Quân phong làm vua, đóng đô ở Phong Châu và đặt quốc hiệu là Văn Lang. 18 đời vua Hùng có công dựng nước, tạo nền tảng phát triển cho Việt Nam.
Để ghi nhớ công ơn khai thiên lập địa của các vị vua Hùng, vua Lê Thánh Tông và Lê Kính Tông đã đóng dấu kềm đề tại Đền Hùng, lấy ngày 11 – 12 tháng 3 Âm lịch là ngày hội Đền Hùng. Đến triều Nguyễn, năm Khải Định thứ 2, mùng 10 tháng 3 Âm lịch được chọn làm ngày tưởng nhớ và nhắc nhở về công ơn của các vị vua Hùng.
Ý nghĩa văn hóa của lễ hội
Lễ hội Đền Hùng là lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ, tỏ lòng biết ơn đối với công lao lập nước của các vua Hùng – Những vị vua đầu tiên của dân tộc đã có công đặt nền móng cho nước nhà. Trong dân gian, người xưa còn lưu truyền câu thơ về ý nghĩa nhớ về cội:
“Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba
Khắp miền truyền mãi câu ca
Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”
Những nghi lễ đặc sắc trong lễ hội Đền Hùng
Cũng như hầu hết những lễ hội khác ở Đồng bằng Bắc Bộ, lễ Giỗ Tổ Hùng Vương gồm có 2 phần là phần lễ và phần hội.
Về phần Lễ
Theo phong tục truyền thống, phần Lễ được cử hành cùng thời điểm ngày chính hội với hai lễ chính là lễ rước kiệu vua và lễ dâng hương:
Lễ rước kiệu
Ở phần lễ rước kiệu, đám rước kiệu có màu sắc sặc sỡ của cờ, hoa, lọng, kiệu xuất phát từ dưới chân núi rồi lần lượt qua các đền để đến đền Thượng – Nơi làm lễ dâng hương. Đám rước tựa như con rồng uốn lượn trên những bậc đá để đến đỉnh núi Thiêng.
Vào các năm trước, lễ rước kiệu được tổ chức vào sáng sớm với hơn 1000 người tham gia từ 7 đoàn rước của các xã như Hy Cương, Hùng Lô, Chu Hóa, Kim Đức, phường Vân Phú (TP. Việt Trì), thị trấn Hùng Sơn (huyện Lâm Thao), xã Tiên Kiên. Đoàn rước đồng loạt bắt đầu từ đình, đền ở các xã, phường rồi hội tụ dưới chân núi Nghĩa Lĩnh.
Đến đúng 7 giờ 30 phút, đoàn rước kiệu xếp thành hàng dài, xuất phát từ chân núi về sân Trung tâm lễ hội và lên cổng Đền Hùng. Đoàn rước được sắp xếp theo trình tự gồm: Đi đầu là đội múa sư tử > Đoàn rước Quốc kỳ và cờ hội > Đoàn rước cờ thần nhỏ > Đội thiếu nữ đội lễ vật, hương hoa > Đoàn đánh chiêng, trống > Đội bát âm và múa sinh tiền > Rước bát bửu, rước tàn, lọng > Đội kiệu > Chủ tế và quan viên.
Theo sau đoàn rước là các lãnh đạo xã, phường, thị trấn và các cụ cao niên mặc áo the, khăn xếp truyền thống. Lễ vận của đoàn rước bao gồm hương, hoa, quả, bánh chưng, bánh giầy và các sản vật địa phương,…
Lễ dâng hương
Ở phần lễ dâng hương, người hành hương đến đền Hùng để thắp hương, cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Mỗi người dân sẽ thắp vài nén hương tới đất Tổ để thể hiện lòng thành kính.
Về phần Hội
Người dân địa phương và du khách cũng có cơ hội tham gia các hoạt động trong lễ hội Đền Hùng thú vị như:
- Chiêm ngưỡng tác phẩm, ấn phẩm và tư liệu về Hùng Vương: Du khách thập phương có thể đến Bảo tàng, khu di tích đền Hùng để ngắm nhìn tư liệu, tác phẩm liên quan đến Hùng Vương và tín ngưỡng thờ cúng của người dân.
- Thưởng thức các tiết mục biểu diễn văn hóa dân gian: Tại khu vực Đền Hùng sẽ tổ chức các chương trình biểu diễn như Đánh trống đồng, hát xoan, múa rối nước, đâm đuống,…
- Các hội thi truyền thống: Các ban lãnh đạo sẽ tổ chức các hội thi truyền thống như nấu bánh chưng, giã bánh dày, thi bơi chải trên Hồ công viên Văn Lang,…
Những trải nghiệm thú vị khi tham gia lễ hội Giỗ Tổ Hùng Vương
Khi tham gia lễ hội Đền Hùng, bạn có cơ hội trải nghiệm nhiều điều thú vị như được xem các chương trình biểu diễn nghệ thuật, tham gia trò chơi, hội trại dân gian hoặc tham quan các khu di tích Đền Hùng.
Thưởng thức những màn biểu diễn nghệ thuật dân gian cổ truyền
Khi tham gia lễ hội Đền Hùng Phú Thọ, bạn nhất định không thể bỏ qua cuộc thi hát xoan (hát ghẹo) – Một loại hình dân ca đặc biệt của Phú Thọ. Các buổi hát xoan thường được biểu diễn tại các đình làng, khu vực quanh Đền Hùng với giai điệu mộc mạc, lời ca sâu lắng.
Ngoài ra, bạn cũng có cơ hội khám phá những tiết mục truyền thống khác như diễn xướng, chèo, quan họ Bắc Ninh,… tái hiện những câu chuyện dân gian, truyền thuyết lịch sử để góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng.
Tham gia và trải nghiệm các trò chơi dân gian lâu đời
Lễ hội Đền Hùng cũng là dịp để mọi người cùng tham gia nhiều trò chơi dân gian thú vị như đấu vật, kéo co, bơi chải, thi gói bánh chưng, giã bánh dày. Mỗi hoạt động sẽ được tổ chức xen kẽ, thu hút không ít du khách và người dân địa phương tham gia và theo dõi.
Hoà mình và hội trại văn hóa
Hội trại văn hóa thuộc lễ hội Đền Hùng là dịp để các địa phương tái hiện lại những phong tục tập quán truyền thống tốt đẹp của người dân trên địa bàn tỉnh. Các năm trước, hội trại thường được tổ chức tại khu vực đồi Phú Bùng thuộc Khu di tích lịch sử Đền Hùng.
Nội dung hội trại gồm triển lãm trưng bày về thành tựu phát triển kinh tế – xã hội, trình diễn diễn xướng dân gian, trò chơi dân gian, giao lưu văn hóa như văn nghệ, dân ca,…
Tham quan di tích Đền Hùng
Tham gia lễ hội Đền Hùng còn là dịp để bạn khám phá di tích Đền Hùng với nhiều công trình kiến trúc linh của 4 đền chính là đền Hạ, đền Trung, đền Thượng và đền Giếng. Đặc biệt, đền Thượng trên đỉnh Nghĩa Lĩnh có lăng mộ vua Hùng thứ sáu.
Kinh nghiệm tham gia lễ hội Đền Hùng Phú Thọ
Để chuyến trải nghiệm lễ hội Đền Hùng thêm trọn vẹn, bạn có thể tham khảo thêm một số kinh nghiệm nhỏ dưới đây.
Cách di chuyển đến lễ hội
Lễ hội Đền Hùng được tổ chức vào sáng sớm tại Đền Hùng, do đó du khách có thể chọn đi xe máy hoặc ô tô theo hai cung đường sau để đến nơi:
- Cung đường 1: Đi theo đường ra sân bay Nội Bài, qua cầu Thăng Long rồi đến đường Quốc lộ 2. Đến cầu Việt Trì thì đi tiếp, qua trung tâm thành phố thì rẽ trái khoảng 10km là đến Đền Hùng.
- Cung đường 2: Đi dọc theo quốc lộ 32 để đến Ba Vì. Sau khi qua cầu Trung Hà thì tiếp tục đi qua cầu Phong Châu, đi thẳng là đến ngay Đền Hùng.
Ngoài cách di chuyển bằng phương tiện cá nhân, bạn có thể đi bằng đường sắt với giá vé từ 42.000 – 235.000 đồng/vé hoặc xe bus từ 15.000 – 50.000 đồng/vé. Trong khuôn viên Đền Hùng cũng có dịch vụ xe điện từ bãi xe đến các điểm tham quan với giá vé từ 15.000 – 50.000 đồng/người/lượt.
Do lễ hội diễn ra trong nhiều ngày và trên đường lớn, kéo dài đến khuôn viên Đền Hùng, nên lời khuyên cho bạn là nên ưu tiên di chuyển bằng phương tiện cá nhân hoặc ô tô thay vì các phương tiện khác để tránh kẹt xe.
Tham gia lễ hội Đền Hùng bằng dịch vụ xe taxi Xanh SM là một trong những lựa chọn mà bạn có thể thử để có chuyến đi nhanh chóng, an toàn và êm ái. Với Xanh SM, hành khách có thể an tâm về:
- Giá cả phải chăng với nhiều ưu đãi hấp dẫn, giúp tiết kiệm chi phí đi đường.
- Dịch vụ xe điện không phát thải, không tiếng ồn, không mùi khó chịu nên thích hợp cho người dễ bị say xe.
- Tài xế nắm rõ đường đi, giúp bạn di chuyển nhanh chóng.
Để đặt xe taxi Xanh SM, bạn chỉ cần liên hệ hotline 1900 2088 hoặc CÀI ĐẶT NGAY APP XANH SM (dành cho Android và iOS) về điện thoại.
Một vài lưu ý quan trọng khi tham gia lễ hội Đền Hùng
Khi tham gia lễ hội Đền Hùng, bạn cũng nên lưu ý một số điều sau:
- Nên khởi hành sớm để tránh đông đúc, nhất là vào ngày khai hội.
- Có thể chuẩn bị một số lễ vật để dâng hương như hoa cúng, trái cây,… hoặc tham gia lễ cúng biển.
- Không xả rác, chen lấn khi tham gia lễ hội.
- Ăn mặc lịch sự, tránh mặc đồ quá hở như áo sát nách, váy ngắn.
Các điểm tham quan khác tại Phú Thọ và gần Đền Hùng
Sau khi trải nghiệm lễ hội Đền Hùng, du khách cũng có thể tham quan nhiều điểm du lịch gần đó như:
Bảo tàng Hùng Vương
- Địa chỉ: Trần Phú, Việt Trì, Phú Thọ
Bảo tàng Hùng Vương cách Đền hùng khoảng 12,4km với thời gian di chuyển là 21 phút. Đây là nơi trưng bày, lưu giữ nhiều hiện vật thuộc giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun và Đông Sơn.
Nhà thờ Nỗ Lực
- Địa chỉ: Thuỵ Vân, Việt Trì, Phú Thọ
Nhà thờ Nỗ Lực cách Đền Hùng chỉ khoảng 9,7km với thời gian di chuyển là 15 phút. Nơi đây có tuổi đời hơn trăm năm với kiến trúc mái vòm, những bức tượng thánh bên ngoài nhà thờ được điêu khắc tỉ mỉ, mang lại cảm giác trang trọng.
Khu du lịch Đầm Long
Khu du lịch Đầm Long cách Đền Hùng khoảng 37km với thời gian di chuyển tầm 1 tiếng. Nơi đây là khu du lịch sinh thái với nhiều hệ động thực vật phong phú, từ đầm hoa súng, hoa sen đến rừng tự nhiên với nhiều loại động vật như khỉ, hươu, nai, sóc,…
FAQ – Mọi người cũng hỏi về lễ hội Đền Hùng
Tổng hợp một số câu hỏi xoay quanh lễ hội Đền Hùng nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về lễ hội này.
Lễ hội Đền Hùng diễn ra vào ngày nào?
Năm 2025, dự kiến lễ hội Đền Hùng được diễn ra từ ngày 29/3 – 7/4 (tức từ mùng 1 – 10 tháng 3 Âm lịch).
Lễ hội Đền Hùng tổ chức ở đâu?
Lễ hội Đền Hùng được tổ chức tại Đền Hùng, TP. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.
Lễ hội Đền Hùng có những nghi lễ quan trọng nào?
Lễ hội Đền Hùng có lễ rước kiệu và lễ dâng hương là hai nghi lễ quan trọng nhất.
Lễ hội Đền Hùng có phải sự kiện cấp quốc gia không?
Lễ hội Đền Hùng là lễ hội lớn, mang tính quốc gia nên được nhà nước dành riêng một ngày nghỉ lễ để tưởng nhớ.
Lễ hội Đền Hùng không chỉ là sự kiện tưởng nhớ đến những bậc cha ông mà còn là cơ hội để mỗi người con đất Việt hiểu sâu sắc hơn về truyền thống, văn hóa và lịch sử dân tộc. Đây cũng là dịp để đất nước quảng bá hình ảnh đến toàn thể năm châu.
Xem thêm:
