Đình Phúc Xá Long Biên xưa kia là đền Cơ Xá – một ngôi đền cổ nằm bên bờ nam sông Hồng. Qua nhiều lần di chuyển do sự thay đổi của dòng sông, đền Cơ Xá dần chuyển đến vị trí hiện tại và đổi tên thành đình Phúc Xá. Ngôi đình này đã trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử và gắn liền với những câu chuyện truyền kỳ về vùng đất Bắc Biên.
Đình Phúc Xá thờ ai?
Phúc Xá là một ngôi làng cổ thuộc kinh thành Thăng Long, trước đây có tên là An Xá, nằm phía nam hồ Tây (hồ Dâm Đàm). Năm 1010, khi vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, ông đã ra lệnh di dời dân An Xá ra hai bờ và bãi giữa sông Hồng để lấy đất xây kinh thành.
Đình Phúc Xá hiện thờ Lý Thường Kiệt cùng các vị Thành hoàng: Tướng quân Đào Kỳ – Đại nguyên soái dưới thời Hai Bà Trưng, ba tướng thời vua Hùng là Bảo Trung Ðại vương, Minh Khiết Ðại vương, Hiếu Công Ðại vương và hai công chúa Hồng Nương, Hảo Nga – những người đã giúp vận chuyển lương thực cho vua Lý Thánh Tông vào châu Hoan, châu Ái.
Hiện nay, đình Phúc Xá, còn gọi là đình Bắc Biên, thuộc tổ dân phố số 8, phường Ngọc Thụy, quận Long Biên, Hà Nội.
Lịch sử và nguồn gốc của Đình Phúc Xá
Theo các ghi chép lịch sử, đình Phúc Xá Long Biên được xây dựng từ thời Lý, khu vực này lúc ấy còn thuộc bờ nam sông Hồng, trong lòng kinh thành Thăng Long. Vào năm 1010, vua Lý Thái Tổ dời đô ra Thăng Long, đền Cơ Xá được dựng để tri ân những người dân đã rời đi nhường đất xây dựng kinh thành.
Khi dòng chảy sông Hồng thay đổi, cư dân chuyển dần sang bờ bắc, đền Cơ Xá cũng được di dời và chuyển đổi thành đình Phúc Xá, trở thành trung tâm văn hóa và tâm linh của làng Bắc Biên.
Trải qua nhiều biến động lịch sử, đình Phúc Xá vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống của cộng đồng. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đình là nơi tập trung lực lượng kháng chiến, nuôi giấu cán bộ, góp phần bảo vệ quê hương. Đặc biệt, trong kháng chiến chống Mỹ, quân và dân địa phương đã kiên cường bảo vệ cầu phao Chương Dương – một công trình giao thông chiến lược gần khu vực đình.
Sau năm 1975, đình Phúc Xá Long Biên trở thành biểu tượng văn hóa và lịch sử của vùng đất này. Dù đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng ngôi đình vẫn được bảo tồn, gìn giữ như một di sản văn hóa quan trọng.
Không chỉ là nơi thờ tự tâm linh, đình Phúc Xá còn diễn ra các lễ hội truyền thống như lễ cầu an và giỗ Thành hoàng làng. Những hoạt động này không chỉ bảo tồn các giá trị văn hóa mà còn gắn kết cộng đồng, truyền lại tinh thần đoàn kết và lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ sau.
Kiến trúc đình Phúc Xá
Hình ảnh của đình Phúc Xá mang phong cách kiến trúc đặc trưng của đình làng Bắc Bộ với bố cục hài hòa và cân đối.
Nằm trên khu đất cao, thoáng đãng gần bờ sông Hồng, đình được thiết kế theo kiểu chữ Đinh (丁) – một bố cục phổ biến trong kiến trúc đình làng truyền thống Việt Nam. Tổng thể khuôn viên đình bao gồm các công trình chính như: Cổng đình, sân đình, tòa chính, bái đường, nhà tả và nhà hữu, tất cả được sắp xếp khoa học, tạo nên một không gian vừa trang nghiêm vừa gần gũi.
Cổng đình được xây kiên cố với hai cột trụ lớn trang trí hình phượng hoàng và hoa văn tinh xảo, biểu tượng cho sự thịnh vượng và bảo hộ của thần linh. Hai bên cổng thường khắc câu đối chữ Hán, ca ngợi lịch sử và ý nghĩa tâm linh của di tích. Sân đình lát gạch đỏ, rộng rãi, là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa, lễ hội truyền thống của làng.
Tòa chính là nơi thờ tự các vị Thành hoàng làng và những anh hùng dân tộc có kiến trúc mái cong hình đầu đao, lợp ngói mũi hài truyền thống, bốn góc mái được chạm khắc tinh xảo với hình tượng rồng uốn lượn – biểu tượng của sức mạnh và sự uy nghiêm. Bái đường, nằm liền kề tòa chính, là nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng, được thiết kế thoáng đãng với hệ thống cột gỗ lớn, vững chãi, đục chạm họa tiết hoa văn đối xứng.
Hai dãy nhà tả và hữu nằm song song hai bên bái đường, phục vụ các chức năng phụ như: Chuẩn bị lễ vật hoặc làm nơi nghỉ ngơi cho khách tham quan.
Hướng dẫn di chuyển tới đình Phúc Xá Long Biên
Đình Phúc Xá cách trung tâm Hà Nội không xa, bạn có thể di chuyển đến địa điểm này bằng nhiều cách khác nhau:
Di chuyển bằng xe máy, ô tô tới đình Phúc Xá Long Biên
Từ trung tâm Hà Nội, đặc biệt là khu vực phố cổ, bạn có thể đi qua cầu Long Biên hoặc cầu Chương Dương, sau đó rẽ vào đường Ngọc Thụy và tiếp tục đi thẳng tới tổ dân phố số 8. Đình Phúc Xá nằm trong khu vực dân cư yên tĩnh, dễ dàng nhận thấy.
Nếu xuất phát từ phía Đông Hà Nội, bạn chỉ cần đi qua đường Nguyễn Văn Cừ, rẽ phải vào đường Ngọc Thụy và tiếp tục theo biển chỉ dẫn để đến đình.
Lưu ý: Khu vực quanh đình có không gian đỗ xe hạn chế, nên bạn có thể cân nhắc gửi xe tại các bãi giữ xe gần đó để thuận tiện hơn.
Di chuyển bằng xe buýt tới đình Phúc Xá
Di chuyển bằng xe buýt là cách tiết kiệm và thuận tiện để đến đình Phúc Xá Long Biên. Một số tuyến xe buýt phù hợp như: Tuyến 08A và 08B, với các điểm dừng gần đường Ngọc Thụy, từ đó bạn có thể đi bộ hoặc bắt xe ôm đến đình.
Ngoài ra, các tuyến 36CT, 50 và 55A cũng đi qua khu vực Long Biên, thuận lợi cho hành trình nếu bạn xuất phát từ nội đô hoặc các khu dân cư lớn. Nếu cần di chuyển nhanh hơn, bạn có thể chọn tuyến buýt nhanh E05 hoặc E09, với các trạm dừng tiện lợi tại khu vực Long Biên.
Để đảm bảo hành trình tới đình Phúc Xá thuận lợi, bạn hãy kiểm tra lộ trình xe buýt trước khi di chuyển.
Di chuyển bằng Xanh SM tới đình Phúc Xá
Nếu bạn đang tìm kiếm một phương tiện di chuyển nhanh chóng và thoải mái để đến đình Phúc Xá thì Xanh SM là một gợi ý lý tưởng.
Hiện nay, nhiều người lựa chọn Xanh SM để đến thăm đình Phúc Xá nói riêng và các điểm du lịch tại Hà Nội nói chung nhờ sự tiện lợi, thân thiện với môi trường. Để đặt xe Xanh SM, bạn chỉ cần làm theo các bước đơn giản sau:
- Tải ứng dụng: Tải app Xanh SM trên điện thoại di động.
- Đăng ký: Nhập thông tin cá nhân của bạn để tạo tài khoản.
- Đặt xe: Nhập điểm đón và điểm đến là “đình Phúc Xá, Long Biên”.
- Chọn xe: Lựa chọn loại xe phù hợp nhu cầu di chuyển.
- Theo dõi hành trình: Giám sát tuyến đường di chuyển qua ứng dụng.
- Thanh toán: Hoàn tất thanh toán khi đến nơi.
Xanh SM sở hữu đội ngũ tài xế chuyên nghiệp, được đào tạo kỹ lưỡng, luôn đặt sự an toàn của hành khách lên hàng đầu, mang đến trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp, tiện nghi và thoải mái.
Hội làng Phúc Xá cầu cho mưa thuận gió hòa
Hàng năm, hội làng Phúc Xá được tổ chức trọng thể vào ngày 17 tháng 2 âm lịch với nhiều hoạt động đa dạng. Một trong những điểm nhấn của lễ hội là lễ rước nước, mang đậm bản sắc truyền thống của các làng ven sông Hồng, thể hiện ước vọng quốc gia bình an, nhân dân hạnh phúc và thiên nhiên thuận hòa. Bên cạnh đó, nghi lễ rước kiệu Thánh cũng được tổ chức long trọng và náo nhiệt, thu hút đông đảo người dân trong làng và các khu vực lân cận tham gia.
Bên cạnh các nghi thức tôn thờ, lễ hội tại Đình Phúc Xá còn có sự tham gia của nhiều trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật, đập niêu và các trò chơi thi tài khác, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho cộng đồng.
Các hoạt động văn hóa đặc sắc như múa rồng, hát xẩm, hát chèo, ca trù cũng được biểu diễn trong lễ hội, làm phong phú thêm không gian văn hóa, giúp người dân vừa vui chơi, vừa thưởng thức nghệ thuật truyền thống.
Hội làng Phúc Xá Long Biên không chỉ là cơ hội để tưởng nhớ tổ tiên, mà còn giúp các thế hệ giao lưu, học hỏi và hiểu thêm về truyền thống của ông cha. Thông qua đó, các giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng được bảo tồn và truyền lại cho thế hệ sau.
Hệ thống di vật lịch sử quan trọng tại đình Phúc Xá
Đình Phúc Xá hiện vẫn bảo tồn được nhiều di vật và hiện vật có giá trị lịch sử, nghệ thuật. Nổi bật là hai quả chuông lớn: Chuông “An Xá tự chung” được đúc vào năm Phúc Thái thứ 5 (1647) với bài minh khắc rõ nguồn gốc của Lý Thường Kiệt tại làng An Xá và chuông “Am Xá tự chung” đúc vào năm Chính Hòa thứ 11 (1690).
Ngoài ra, đình còn có hai tấm bia thời Nguyễn, ghi lại các lần trùng tu di tích, tám đôi câu đối ca ngợi công lao của Lý Thường Kiệt và bảy đạo sắc phong thuộc thời Nguyễn. Các tác phẩm này không chỉ có giá trị lịch sử mà còn nổi bật với nghệ thuật đúc chạm công phu và tinh xảo.
Các giá trị phi vật thể cũng được thể hiện qua những bức đại tự, hoành phi và câu đối. Nội dung khắc trên các di vật này là ca ngợi vẻ đẹp cảnh quan, sự linh thiêng của đình Phúc Xá, cũng như công trạng và đức độ của các vị thần được thờ. Điển hình như bức đại tự “Thánh cung vạn tuế” (Đức Thánh muôn năm), hay các câu đối nhằm tôn vinh công đức thần linh.
Đặc biệt, trong đình Phúc Xá còn có pho tượng Lý Thường Kiệt bằng đồng, được đúc với kích thước như người thật, là minh chứng cho trình độ điêu khắc và kỹ thuật xuất sắc của nghệ nhân thời xưa.
Các điểm tham quan gần đình Phúc Xá
Để hiểu thêm về nét đẹp của vùng đất Long Biên, bạn có thể ghé thăm các địa điểm khác gần đình Phúc Xá như:
Chùa Bồ Đề Long Biên
Chùa Bồ Đề, cách đình Phúc Xá khoảng 2km, là một ngôi chùa cổ kính nằm tại phường Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội. Chùa có không gian yên tĩnh, mang đến cảm giác thanh bình và thư thái cho du khách.
Đây cũng là nơi diễn ra nhiều hoạt động thiện nguyện ý nghĩa, hỗ trợ trẻ em mồ côi và những hoàn cảnh khó khăn. Với kiến trúc đặc sắc cùng bầu không khí linh thiêng, chùa Bồ Đề không chỉ là nơi cầu an mà còn là điểm đến mang giá trị nhân văn sâu sắc.
Công viên Long Biên
Công viên Long Biên, nằm gần khu vực đường Ngọc Thụy và cách đình Phúc Xá không xa, là một điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích không gian xanh. Với diện tích rộng rãi, công viên mang đến bầu không khí trong lành, thích hợp để đi dạo, tập thể dục hoặc thư giãn cùng gia đình.
Công viên Long Biên là nơi lý tưởng để tận hưởng những giây phút thư thái giữa lòng thành phố, đồng thời tạo cơ hội gắn kết cộng đồng qua các hoạt động ngoài trời.
Vườn nhãn Gia Lâm
Vườn nhãn Gia Lâm nằm ở bãi giữa sông Hồng cách đình Phúc Xá khoảng 4km, là điểm đến thơ mộng với khung cảnh yên bình và những hàng nhãn cổ thụ xanh mát. Đây là địa điểm lý tưởng cho các buổi dã ngoại cuối tuần, chụp ảnh kỷ niệm hoặc đơn giản là tận hưởng không gian trong lành, thoáng đãng giữa thiên nhiên.
Làng gốm Bát Tràng
Làng gốm Bát Tràng, cách đình Phúc Xá khoảng 10km, là một làng nghề truyền thống nổi tiếng với những sản phẩm gốm sứ tinh xảo và độc đáo. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật từ gốm mà còn có cơ hội tự tay trải nghiệm làm gốm, khám phá quy trình chế tác đặc biệt.
Những địa điểm này sẽ góp phần mang lại sự phong phú và đáng nhớ cho hành trình của bạn, vừa hòa mình vào không gian văn hóa vừa khám phá nét đẹp của nghề thủ công truyền thống.
FAQ – Mọi người cũng hỏi về đình Phúc Xá Long Biên
Một số thắc mắc được nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về đình Phúc Xá như:
Đình Phúc Xá mở cửa vào giờ nào?
Đình Phúc Xá mở cửa từ sáng sớm đến chiều tối để phục vụ các hoạt động tâm linh và tham quan.
Có cần mua vé khi tham quan đình Phúc Xá không?
Bạn có thể tham quan đình Phúc Xá bất cứ thời điểm nào mà không cần phải mua vé. Nếu muốn, bạn có thể quyên góp vào hòm từ thiện để hỗ trợ việc duy trì và bảo tồn di tích.
Lưu ý: Để cập nhật thông tin giá vé mới nhất, bạn vui lòng truy cập website chính thức hoặc liên hệ tới ban quản lý của đình.
Du khách có được tham gia hội làng Phúc Xá không?
Hội làng Phúc Xá được tổ chức với quy mô lớn, luôn chào đón người dân địa phương và cả cả du khách gần xa. Bạn có thể tham gia các nghi lễ truyền thống như rước nước, rước kiệu Thánh và hòa mình vào các hoạt động văn hóa đặc sắc như múa rồng, hát chèo hay các trò chơi dân gian tại đình.
Cần lưu ý gì khi tham quan đình Phúc Xá?
Khi tham quan đình Phúc Xá, bạn cần lưu ý một số điều để có trải nghiệm thoải mái và tôn trọng không gian tâm linh:
- Đình Phúc Xá là nơi thờ cúng nên hãy giữ thái độ tôn kính khi tham quan. Tránh làm ồn và cư xử thiếu tôn trọng.
- Nên mặc trang phục lịch sự, kín đáo khi đến thăm đình, đặc biệt trong các dịp lễ hội hoặc các sự kiện tôn nghiêm.
- Không chụp ảnh tại các khu vực cấm. Hãy tuân thủ quy định và hỏi ý kiến người quản lý nếu không chắc chắn.
- Nếu tham gia lễ hội tại đình, hãy chú ý đến giờ giấc và các nghi thức để không làm gián đoạn các hoạt động truyền thống.
- Vứt rác đúng nơi quy định để giúp bảo vệ cảnh quan và sự sạch sẽ của khu di tích.
Đình Phúc Xá không chỉ là một di tích lịch sử quan trọng mà còn là một điểm đến văn hóa tâm linh, gắn liền với những giá trị truyền thống của người dân Bắc Bộ. Những hoạt động lễ hội, nghi thức tôn thờ và các di vật quý giá tại đình không chỉ mang lại cho du khách những trải nghiệm sâu sắc về văn hóa, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị tinh thần của cộng đồng. Việc tham quan đình Phúc Xá là cơ hội để mỗi người cảm nhận và tôn vinh lịch sử, đồng thời gắn kết với những giá trị thiêng liêng, tinh thần của đất nước.
Xem thêm:
