Đình Phú Xá là chứng nhân lịch sử lâu đời, mang đậm dấu ấn văn hóa của đất Hà Thành. Kiến trúc cổ kính hòa cùng không gian thanh tịnh khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những ai yêu nét đẹp truyền thống.
Giới thiệu đôi nét về đình Phú Xá Tây Hồ
Nằm yên bình giữa làng cổ ven sông Hồng, đình Phú Xá là một trong những di tích văn hóa – tâm linh tiêu biểu của phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội. Nơi đây không chỉ là chốn sinh hoạt tín ngưỡng của người dân địa phương mà còn gắn liền với nhiều dấu ấn lịch sử quan trọng.
- Địa chỉ: 57 P. Phú Xá, Phú Thượng, Tây Hồ, Hà Nội.
- Giờ mở cửa: 07:00 – 17:00 hằng ngày (có thể thay đổi vào dịp lễ hội).
Đình Phú Xá còn có tên gọi cổ là Tụy Lạc đình, mang ý nghĩa “nơi tụ hội của sự an lạc, vui vẻ”. Đây là nơi thờ Nhị vị Đại vương Hiển Huệ và Báo Hỷ, hai vị học trò giỏi nhưng gặp nạn hồng thủy khi đi thi. Sau khi hóa, các vị linh ứng phù trợ dân làng nên được phong làm Thành Hoàng.
Lịch sử hình thành của đình Phú Xá Hà Nội
Đình Phú Xá là công trình văn hóa tâm linh quan trọng của làng Phú Xá, phường Phú Thượng, quận Tây Hồ, Hà Nội. Ngôi đình gắn liền với truyền thống hiếu học, tinh thần đoàn kết và sự gắn bó của cộng đồng cư dân ven sông Hồng.
- Năm 1749: Đình được khởi công xây dựng. Người có công xây dựng đình là Phó Tể tướng Nguyễn Kiều (1695 – 1752), một vị tiến sĩ trẻ tài năng triều Lê – Trịnh.
- Năm 1750: Đình được hoàn thành. Địa thế đình được đặt trên một gò cao thoáng đãng, phía trước là ao lớn, phía sau là đê sông Hồng, mang thế “gối sơn đạp thủy”. Đình được đặt tên là Tụy Lạc đình, ước nguyện cho bình yên và phát triển của dân làng.
- Năm 1751: Trước khi qua đời, cụ Nguyễn Kiều đã trồng một cây gạo phía bắc đình làm kỷ niệm. Sau này, chính gốc cây gạo ấy đã trở thành dấu mốc giao liên quan trọng của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn 1941 – 1945.
- Ngày 23/8/1945: Sự kiện trọng đại khi Chủ tịch Hồ Chí Minh từ chiến khu Việt Bắc về Hà Nội đã nghỉ trưa tại đình Phú Xá, trước khi về Quảng trường Ba Đình đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Những năm kháng chiến chống Pháp (1946–1954): Đình bị tàn phá nặng nề do chiến sự. Người dân đã chuyển toàn bộ những di sản quý của đình sang chùa Phú Xá để bảo quản.
- Năm 1959: Đình bị phá bỏ hoàn toàn, trên nền đình cũ xây dựng trường cấp I và cấp II Phú Thượng để phục vụ nhu cầu giáo dục của địa phương.
- Năm 1974: Sau khi trường học chuyển đi nơi khác, nền đình cũ và khuôn viên được cấp cho người dân sinh sống, đình không còn hiện hữu trong nhiều năm.
- Năm 2010: Đình Phú Xá được phục dựng trên nền cũ với diện tích khoảng 500m2. Công trình mới bao gồm 5 gian đại đình và 3 gian hậu cung, khôi phục lại dáng vẻ truyền thống với kiến trúc gỗ, mái ngói ta và đầu đao cong hình rồng.
Chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của đình Phú Xá Tây Hồ
Đình Phú Xá được xây dựng theo lối kiến trúc đình làng truyền thống Bắc Bộ. Khuôn viên đình hiện nay có diện tích khoảng 500m2, được quy hoạch gọn gàng, gần gũi với người dân địa phương, phù hợp cho cả hoạt động tín ngưỡng và lễ hội truyền thống.
Đại đình (Tiền đường)
Đây là khu trung tâm và cũng là không gian kiến trúc ấn tượng nhất của đình Phú Xá. Tòa Đại đình gồm 5 gian rộng, được xây dựng theo kiểu nhà bốn mái với bốn đầu đao cong vút hình đầu rồng. Mái đình lợp ngói ta, phần bờ nóc được đắp nổi đôi rồng chầu mặt trời lửa – biểu tượng của sự thịnh vượng, cát tường.
Bộ khung gỗ của đại đình được thể hiện tinh tế với nhiều kiểu vì kèo chồng rường, giá chiêng, thượng rường và kèo suốt, tạo nên sự chắc chắn nhưng vẫn thanh thoát. Mặt nền đình được nâng cao khoảng 70cm so với mặt sân, tạo thành ba bậc đá đi lên, thể hiện tính tôn nghiêm của không gian thờ tự.
Phía trước đại đình là hệ thống cửa bức bàn bằng gỗ – một kiểu kiến trúc cổ truyền giúp linh hoạt điều chỉnh ánh sáng và thông gió. Hai bên hồi được xây tường, nối với hai cổng phụ thông ra phía sau, thuận tiện cho việc đi lại trong những dịp lễ hội.
Hậu cung
Nằm sau đại đình, hậu cung gồm 3 gian nhà ngang, được thiết kế theo kiểu đầu hồi bít đốc, mái ngói ta truyền thống. Bộ khung nhà làm đơn giản theo lối vì kèo quá giang, bào trơn đóng bén thể hiện nét mộc mạc nhưng bền vững.
Chính giữa Hậu cung đặt long ngai và bài vị của Nhị vị Đại vương – Hiển Huệ và Báo Hỷ, những vị Thành Hoàng làng. Bên phải thờ Phó Tể tướng Nguyễn Kiều và phu nhân là nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Bên trái là nơi đặt kiệu thờ quan Hà Bá, gắn với tín ngưỡng của cư dân ven sông.
Hệ thống di vật phong phú đa dạng
Trong đình hiện còn lưu giữ nhiều di vật cổ quý giá, trong đó đáng chú ý có 11 sắc phong thời Lê – Nguyễn với chuông đồng, kiệu gỗ, long ngai, bài vị, câu đối hoành phi và cả các linh vật như ngựa thần, đôi hạc, ông phỗng đá.
Đặc biệt, trong những dịp lễ hội, dân làng tổ chức nghi lễ rước nước từ sông Hồng về đình và một chiếc chum Ngô cổ được dùng để chứa nước thiêng – một phong tục đặc sắc phản ánh tín ngưỡng nông nghiệp lâu đời.
Những trải nghiệm không nên bỏ lỡ khi đến đình Phú Xá
Không chỉ là một điểm đến văn hóa – tâm linh, đình Phú Xá còn mang đến cho du khách những trải nghiệm đậm chất làng quê Bắc Bộ, nơi lưu giữ giá trị truyền thống lâu đời giữa lòng thủ đô Hà Nội. Dù đến vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, bạn cũng sẽ cảm nhận được sự tĩnh lặng, linh thiêng và gần gũi nơi đây.
Chiêm bái cầu bình an, sức khỏe
Một trong những trải nghiệm ý nghĩa nhất khi đến đình Phú Xá là dâng hương chiêm bái, cầu mong sức khỏe, may mắn và bình an cho bản thân và gia đình. Không gian thờ tự trang nghiêm, tĩnh lặng, mùi trầm hương thoang thoảng khiến lòng người lắng lại, thanh tịnh giữa nhịp sống đô thị.
Người dân địa phương thường đến đình vào dịp đầu năm, rằm, mùng một hoặc ngày lễ tế để cầu tài, cầu lộc và thể hiện lòng thành kính với các bậc tiền nhân. Du khách khi đến đây cũng có thể hòa mình vào không khí thanh bình, tận hưởng sự yên ả của vùng đất ven sông Hồng.
Tham gia sự kiện lễ hội đình Phú Xá lớn diễn ra mỗi năm
Nếu có dịp ghé thăm vào đúng ngày 10 tháng 2 âm lịch, bạn sẽ được hòa mình vào không khí lễ hội truyền thống của đình Phú Xá, một sự kiện văn hóa tâm linh quan trọng bậc nhất của làng. Đây là ngày Kỳ Phúc, tưởng nhớ công đức của Nhị vị Thành Hoàng làng là Hiển Huệ và Báo Hỷ.
Lễ hội diễn ra với nhiều nghi thức trang trọng như rước kiệu, dâng hương, tế lễ, bên cạnh các hoạt động văn hóa dân gian như hát ca trù, chơi cờ người, các trò chơi truyền thống. Đây không chỉ là dịp kết nối cộng đồng mà còn là cơ hội để du khách khám phá vẻ đẹp phong tục làng quê xưa còn được gìn giữ đến hôm nay.
Một số điểm đến du lịch gần đình Phú Xá
Sau khi tham quan và chiêm bái tại đình Phú Xá, bạn có thể kết hợp khám phá thêm nhiều điểm du lịch hấp dẫn khác nằm gần đó. Với vị trí thuận lợi ven sông Hồng và thuộc quận Tây Hồ – khu vực nổi tiếng với nhiều di tích, danh lam thắng cảnh, hành trình của bạn sẽ thêm phần phong phú và ý nghĩa.
Đình Tây Hồ
Chỉ cách đình Phú Xá khoảng 1,5km, đình Tây Hồ là một trong những ngôi đình nổi tiếng tại Hà Nội. Nơi đây thờ thần Cao Sơn, gắn liền với sự tích bảo vệ và sự thịnh vượng của vùng đất Hồ Tây. Đình còn nổi bật với lễ hội rước nước, thu hút hàng nghìn người tham gia mỗi năm.
Di tích đình Tứ Liên
Di tích đình Tứ Liên cách đình Phú Xá khoảng 2,5km, là điểm đến không thể bỏ qua với những ai yêu thích văn hóa cổ truyền. Đình thờ thần Hát, biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở và nổi bật với các lễ hội đặc sắc phản ánh tín ngưỡng của người dân nơi đây.
Nhà thờ họ Đỗ
Khoảng 2km từ đình Phú Xá, nhà thờ họ Đỗ mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa. Kiến trúc của nhà thờ thể hiện sự tôn kính tổ tiên với những hoa văn tinh tế, đồng thời là nơi ghi dấu những câu chuyện lịch sử của dòng họ Đỗ qua nhiều thế hệ.
Nhà thờ họ Chu
Nhà thờ họ Chu nằm tại số 51 ngõ 497 Âu Cơ, phường Nhật Tân, cách đình Phú Xá khoảng 2km. Đây là công trình tâm linh nổi bật trong khu vực. Được xây dựng để tưởng nhớ tổ tiên của dòng họ Chu, nhà thờ không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là minh chứng cho sự bền vững của những giá trị truyền thống lâu đời.
Đền Bảo Linh
Đền Bảo Linh nằm cách đình Phú Xá khoảng 3km, thờ các vị thần nông nghiệp với niềm tin mang lại mùa màng bội thu. Nơi đây thường xuyên tổ chức các lễ hội lớn, là một địa điểm tâm linh quan trọng trong cộng đồng dân cư, đặc biệt vào dịp lễ tết.
Đình Phú Xá ở đâu? Hướng dẫn cách di chuyển thuận tiện
Nếu bạn xuất phát từ khu vực trung tâm như Hồ Hoàn Kiếm, có thể dễ dàng di chuyển đến đình Phú Xá bằng nhiều phương tiện như xe máy, ô tô, xe buýt hoặc xe công nghệ. Quãng đường không quá dài nhưng cần chú ý vì đoạn vào làng khá nhỏ và quanh co.
Lộ trình di chuyển đến đình Phú Xá Tây Hồ
Từ Hồ Hoàn Kiếm, di chuyển theo tuyến Lê Thái Tổ – Tràng Thi – Điện Biên, sau đó tiếp tục qua Nguyễn Tri Phương – Trúc Bạch. Đi thẳng đường Vành đai 1 đến khu vực Phú Thượng, quãng đường khoảng 5,6km. Cuối cùng, rẽ vào Phú Xá, đi thêm 450m là tới đình Phú Xá, Tây Hồ.
Di chuyển bằng xe cá nhân
Nếu đi xe máy, từ trung tâm Hà Nội bạn chỉ mất khoảng 25 – 30 phút để đến đình Phú Xá. Quãng đường không quá xa, giao thông thuận tiện, đặc biệt vào sáng sớm hoặc cuối tuần. Với ô tô, thời gian di chuyển tương tự nhưng cần chú ý đoạn rẽ vào làng có ngõ nhỏ, nên chọn chỗ đỗ xe phù hợp gần khu vực chùa hoặc đê Phú Xá.
Vào mùa mưa, nên đi cẩn thận vì một số đoạn đường quanh làng khá hẹp, dễ trơn trượt. Nhất là đoạn từ Võ Chí Công rẽ vào phố Phú Xá có thể bị ngập nhẹ nếu mưa lớn kéo dài.
Di chuyển bằng buýt
Để di chuyển bằng xe buýt đến đình Phú Xá, bạn có thể tham khảo các tuyến xe buýt sau:
- Tuyến xe buýt số 31: Chạy từ Bách Khoa đến Chèm (Đại học Mỏ). Trạm dừng gần nhất là “197 An Dương Vương”, cách đình Phú Xá khoảng 6 phút đi bộ.
- Tuyến xe buýt số 58: Chạy từ Yên Phụ đến Bệnh viện Đa khoa Mê Linh. Trạm dừng gần nhất là “197 An Dương Vương”, cách đình Phú Xá khoảng 6 phút đi bộ.
Hiện chưa có tuyến buýt nào dừng ngay trước cửa đình hoặc chùa, nhưng các điểm xuống đều nằm trong bán kính 1km, thuận tiện cho việc đi bộ hoặc di chuyển thêm bằng phương tiện nhỏ.
Di chuyển bằng xe công nghệ
Để hành trình đến đình Phú Xá thêm tiện lợi và thân thiện với môi trường, hãy chọn dịch vụ xe điện Xanh SM. Đây là dịch vụ xe thuần điện đầu tiên tại Việt Nam, mang đến trải nghiệm di chuyển êm ái, không khói bụi. Với đội ngũ tài xế chuyên nghiệp và giá cước minh bạch, Xanh SM là lựa chọn lý tưởng cho chuyến đi an toàn, thoải mái.
Liên hệ ngay hotline 1900 2088 hoặc tải ứng dụng Xanh SM để đặt xe nhanh chóng. Chỉ cần nhập điểm đón, tìm kiếm “đình Phú Xá” trong ô điểm đến và xác nhận đặt xe. Dù bạn khởi hành từ bất cứ đâu, Xanh SM luôn có tài xế sẵn sàng phục vụ, giúp bạn đến nơi dễ dàng với mức giá ưu đãi hấp dẫn.
Lưu ý khi tham quan đình Phú Xá
Đình Phú Xá không chỉ là một di tích lịch sử – văn hóa quan trọng, mà còn là không gian linh thiêng, nơi người dân địa phương thường xuyên lui tới để chiêm bái, cầu an. Vì vậy, khi đến tham quan, du khách nên lưu ý một số vấn đề dưới đây để hành trình diễn ra trọn vẹn, thể hiện sự tôn trọng với di tích và cộng đồng địa phương.
- Thời gian lý tưởng để khám phá đình là vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, khi thời tiết dễ chịu và không gian yên tĩnh.
- Khi vào đình nên ăn mặc gọn gàng, lịch sự, ưu tiên trang phục kín đáo và trang nhã.
- Giữ trật tự trong khuôn viên đình, tránh nói lớn hoặc gây ồn ào làm ảnh hưởng không gian tôn nghiêm.
- Không nên chụp ảnh trong khu vực chánh điện hoặc nơi hành lễ chính để đảm bảo sự trang nghiêm.
- Hạn chế mang theo đồ ăn, nước uống vào khuôn viên đình nhằm giữ gìn vệ sinh và cảnh quan chung.
FAQ – Mọi người cũng hỏi về đình Phú Xá Hà Nội
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp khi du khách tìm hiểu và có ý định ghé thăm đình Phú Xá.
Đình Phú Xá xây dựng vào năm nào?
Đình được xây dựng vào năm 1749 và hoàn thành vào năm 1750, do Phó Tể tướng Nguyễn Kiều tổ chức xây dựng.
Lễ hội đình Phú Xá diễn ra ngày nào?
Lễ hội chính được tổ chức vào ngày 10 tháng 2 âm lịch hằng năm.
Có thể gửi xe ở đâu khi đến đình Phú Xá?
Bạn có thể gửi xe tại khu vực gần chợ Phú Thượng hoặc ven đê Phú Xá, cách đình vài trăm mét.
Đình Phú Xá là một dấu ấn văn hóa lâu đời, với không gian cổ kính và uy nghiêm, nơi đây mang đến cảm giác trầm mặc, gợi nhắc về một thời kỳ vàng son. Dù trải qua bao thăng trầm, đình Phú Xá vẫn vững chãi như một biểu tượng thiêng liêng, tiếp nối và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống qua từng thế hệ.
Xem thêm:
