Chùa Dâu được vinh danh là “Đệ nhất cổ tự trời Nam”, không chỉ là cái nôi khởi nguồn của đạo Phật tại Việt Nam mà còn là điểm đến linh thiêng, thu hút hàng ngàn du khách thập phương mỗi năm. Vậy chùa Dâu ở đâu? Đi chùa Dâu cầu gì? Hãy cùng khám phá ngay sau đây!
Giới thiệu về Chùa Dâu Bắc Ninh
Chùa Dâu còn được biết đến với các tên gọi khác như Diên Ứng tự, Pháp Vân tự, chùa Cả, Cổ Châu tự,… Đây là một trong những ngôi chùa cổ kính, lưu giữ nhiều giá trị lịch sử, kiến trúc và tâm linh độc đáo.
Được biết, vào năm 2013, chùa Dâu đã được công nhận là “Di tích Quốc gia đặc biệt”. Từ đó, chùa đã trở thành biểu tượng không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân nơi đây, thu hút đông đảo du khách hành hương, chiêm bái mỗi năm.
Chùa Dâu ở đâu?
Chùa Dâu tọa lạc tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km, chùa thuộc vùng đất cổ Kinh Bắc, nơi được coi là cái nôi của nền văn hóa dân gian Việt Nam. Đây là một địa điểm tâm linh quan trọng, gắn liền với lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Để đến chùa Dâu, bạn có thể di chuyển theo hướng quốc lộ 1A, rẽ vào đường tỉnh lộ 282 về Thuận Thành, Bắc Ninh. Hoặc, bạn có thể chọn các tuyến xe buýt số 54 hay 204 để xuống tại điểm gần chùa Dâu, sau đó đi bộ hoặc bắt xe ôm để vào cổng chùa.
Chùa Dâu Bắc Ninh thờ ai?
Chùa Dâu là nơi thờ Phật Pháp Vân (hay còn gọi là Thần Mây) – một trong Tứ Pháp (Thần Mây, Thần Mưa, Thần Sấm và Thần Chớp) được người dân Việt Nam xưa tôn thờ với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Trong đó, Phật Pháp Vân là biểu tượng của sự che chở, bình an, đồng thời cũng là vị thần quan trọng nhất trong Tứ Pháp.
Ngoài Phật Pháp Vân, chùa Dâu Bắc Ninh còn thờ:
- Đức Thánh Quang: Người được coi là vị thần bảo hộ, gắn liền với những huyền thoại gìn giữ ngôi chùa qua nhiều biến cố lịch sử.
- Thập Bát La Hán: Tượng trưng cho sự giác ngộ và trí tuệ của Phật giáo, mang ý nghĩa hướng con người đến chân – thiện – mỹ.
Lịch sử và sự tích Chùa Dâu
Để giúp bạn hiểu rõ hơn chùa Dâu, dưới đây là một số thông tin về nguồn gốc, các giai đoạn phát triển và sự tích của chùa.
Nguồn gốc chùa Dâu
Chùa Dâu được xây dựng từ năm 187 – 226 đầu Công Nguyên, với vị trí tại trung tâm Luy Lâu – thủ phủ Giao Chỉ thời bấy giờ. Các nhà sư Ấn Độ đầu tiên đã đến đây để truyền bá Phật giáo, đánh dấu sự xuất hiện của tôn giáo này tại Việt Nam.
Đến cuối thế kỷ VI, các nhà sư Tì-ni-đa-lưu-chi từ Trung Quốc đến Chùa Dâu và sáng lập ra Thiền phái đầu tiên ở Việt Nam. Điều này góp phần nâng cao vị thế của chùa, biến nơi đây thành trung tâm tư tưởng và tín ngưỡng nổi bật trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, Chùa Dâu không chỉ gắn liền với các sự kiện quan trọng mà còn được trùng tu, mở rộng nhiều lần. Năm 1313, dưới thời vua Trần Anh Tông, trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đã thiết kế lại chùa với quy mô lớn, gồm chùa trăm gian, tháp chín tầng và cầu chín nhịp, tạo nên một công trình bề thế và giàu giá trị nghệ thuật.
Năm 1962, Chùa Dâu được công nhận là “Di tích lịch sử Quốc gia”, khẳng định vai trò quan trọng của ngôi chùa trong hệ thống di sản văn hóa và lịch sử Việt Nam.
Sự tích Man Nương
Truyền thuyết kể rằng, Man Nương (hay nàng Mèn) là một cô gái sùng đạo, năm 10 tuổi đến học tại chùa Linh Quang (tỉnh Bắc Ninh) dưới sự hướng dẫn của thiền sư Khâu Đà La. Một hôm, thiền sư đi vắng và căn dặn Man Nương trông coi chùa cẩn thận. Tối đến, Man Nương ngủ ở ngoài thềm, Khâu Đà La về và bước qua người và sau đó bà thụ thai một cách thần kỳ.
Sau 20 tháng mang thai, Man Nương sinh ra một bé gái và đem đến trả lại thiền sư. Ông bèn dùng cây tích trượng gõ vào cây dâu gần chùa. Cây dâu lập tức tách ra, thiền sư đặt đứa trẻ vào bên trong, rồi cây khép lại, trở thành cây thần linh thiêng. Trước khi rời đi, thiền sư trao cho Man Nương cây gậy thần, căn dặn bà dùng gậy cắm xuống đất để cứu dân mỗi khi xảy ra hạn hán.
Sau này, khi hạn hán kéo dài ba năm, Man Nương làm theo lời dặn. Ngay khi cây gậy cắm xuống, nước phun trào, cây cối hồi sinh, cứu giúp muôn dân thoát khỏi cảnh khổ cực.
Không lâu sau, một trận bão lớn quật ngã cây dâu xuống sông Thiên Đức. Thái thú Sĩ Nhiếp cố vớt cây nhưng không thành. Lúc này, Man Nương đến, buộc dải yếm vào cây và nói: “Nếu là con của mẹ, hãy theo mẹ lên bờ”. Kỳ diệu thay, cây lập tức nổi lên.
Kính phục trước điều này, Sĩ Nhiếp cho tạc tượng Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện) từ thân cây để thờ tại các chùa trong vùng. Trong lúc tạc tượng, người thợ phát hiện một khối đá phát sáng kỳ lạ, được tôn làm Thạch Quang Phật.
Các tên gọi khác của chùa Dâu
Trong suốt chiều dài lịch sử, Chùa Dâu được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau, mỗi tên gọi đều gắn liền với những giai đoạn phát triển và ý nghĩa đặc biệt. Các tên gọi nổi bật của chùa bao gồm:
- Chùa Cả: Do quy mô lớn nhất nhì nước ta và tầm quan trọng đặc biệt về giá trị lịch sử, văn hóa Phật giáo.
- Diên Ứng tự: Tên ban đầu của chùa nhằm thể hiện nguyện ước hòa bình, phát triển.
- Cổ Châu tự: Tên được gắn liền với địa danh cổ kính.
- Pháp Vân tự: Nhấn mạnh vai trò thờ Pháp Vân trong hệ thống Tứ Pháp.
Khám phá kiến trúc Chùa Dâu cổ kính độc đáo
Cũng như nhiều ngôi chùa khác, chùa Dâu mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống Việt Nam với lối thiết kế “nội Công ngoại Quốc” đặc sắc. Kiểu kiến trúc này rất phổ biến trong các công trình Phật giáo cổ, tạo nên không gian hài hòa, vững chãi, vừa mang tính thẩm mỹ cao vừa phù hợp với nhu cầu tâm linh.
Cấu trúc tổng thể của chùa bao gồm bốn dãy nhà hình chữ nhật, liên thông khép kín, bao quanh ba ngôi nhà chính là tiền đường, thiêu hương và thượng điện.
Ngoài ra, các chi tiết như mái cong vút, kết hợp các mảng điêu khắc tinh xảo và không gian bố trí cân đối đã giúp Chùa Dâu toát lên vẻ đẹp cổ kính nhưng không kém phần trang nghiêm, gợi nhắc về bề dày lịch sử và ý nghĩa tâm linh sâu sắc.
Các khu vực công trình kiến trúc nổi bật
Từng khu vực bên trong kiến trúc chùa Dâu đều mang một nét đặc trưng riêng về kiến trúc và ý nghĩa tâm linh. Dưới đây là chi tiết các công trình tiêu biểu:
Tiền thất
Tiền thất là nơi đón tiếp khách đầu tiên tại chùa, đóng vai trò như một tiền sảnh trước khi vào khu vực chính của chùa. Khu vực này được thiết kế mở với các cột gỗ lớn và mái ngói đỏ truyền thống. Các họa tiết trang trí tinh xảo trên cột là điểm nhấn, phản ánh tài nghệ điêu khắc của nghệ nhân thời xưa.
Tiền đường
Tiền đường của chùa là khu vực trung tâm trong việc đón tiếp và tổ chức các nghi lễ Phật giáo. Kiến trúc của tiền đường được xây dựng với những hàng mái cong vút và đầu đao mềm mại, tạo cảm giác thanh thoát. Trong không gian này, các tượng Hộ pháp và tám vị Kim Cương được bày trí uy nghiêm, tạo biểu tượng bảo vệ chùa và giữ gìn sự thanh tịnh của Phật pháp.
Tam bảo
Tam bảo là khu vực linh thiêng bậc nhất của chùa Dâu Thuận Thành Bắc Ninh, bao gồm ba gian chính:
- Tiền đường: Chuyên phục vụ các nghi lễ lớn, thường xuyên tụng kinh, cầu an.
- Thiêu hương: Nằm giữa, là nơi đặt tượng Cửu Long và các vị thần linh hộ trì.
- Thượng điện: Gian thờ chính với tượng Pháp Vân (Bà Dâu), tượng Pháp Vũ (Bà Đậu) và các vị hầu cận.
Hậu đường
Hậu đường nằm phía sau thượng điện, là nơi thờ các vị tổ sư, bồ tát và các vị thần linh địa phương. Khu vực này thường mang kiến trúc kín đáo hơn, thể hiện sự tôn kính và trang nghiêm tuyệt đối. Hơn nữa, nhiều pho tượng, bia ký và vật dụng thờ cúng cổ được lưu giữ tại đây, tạo nên không gian vừa linh thiêng, vừa mang giá trị lịch sử.
Điêu khắc và tượng phật trong chùa
Di tích Chùa Dâu không chỉ là nơi để hành hương mà còn là bảo tàng sống động, lưu giữ tinh hoa của điêu khắc và nghệ thuật Phật giáo cổ xưa.
- Tượng Pháp Vân (Bà Dâu): Đây là pho tượng chính tại thượng điện, cao gần 2m, được đúc bằng đồng hun với dáng ngồi uy nghi, gương mặt mang đậm phong cách Á Đông. Nốt ruồi lớn giữa trán gợi liên tưởng đến các vũ nữ Ấn Độ, thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa Ấn Độ và Việt Nam.
- Các tượng Tứ Pháp: Bên cạnh tượng Pháp Vân, các tượng Pháp Vũ , Pháp Lôi, Pháp Điện cũng được đặt tại các khu vực khác nhau, với phong cách điêu khắc tinh xảo và trang nghiêm.
- Kim Đồng, Ngọc Nữ: Hai pho tượng này đứng hai bên tượng Pháp Vân với hình dáng mềm mại, biểu trưng cho sự thanh tịnh và vai trò hầu cận trong Phật giáo.
- Chạm khắc gỗ: Cột, khung chùa được trang trí bằng hoa văn rồng, phượng, sen, mây trời, không chỉ để làm đẹp mà còn gửi gắm thông điệp hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
- Phù điêu trên cửa và mái chùa: Tái hiện các tích Phật giáo và hình ảnh Đức Phật, góp phần giáo dục tâm linh và làm không gian thêm sinh động.
- Hộp gỗ Thạch Quang Phật: Đây là một bảo vật chứa khối đá phát sáng, được chạm khắc hoa văn sen, biểu trưng cho sự giác ngộ, đồng thời tạo điểm nhấn nghệ thuật độc đáo.
Giới thiệu chi tiết Lễ hội Chùa Dâu
Lễ hội Chùa Dâu là sự kết hợp độc đáo giữa tín ngưỡng, văn hóa và tâm linh, tạo nên một không gian sinh hoạt cộng đồng đặc sắc và hấp dẫn đối với cả người dân địa phương lẫn du khách hành hương.
Thời gian diễn ra lễ hội
Lễ hội Chùa Dâu diễn ra vào ngày 8 tháng 4 âm lịch hàng năm (trùng với ngày Phật Đản). Đây là một trong những lễ hội lớn nhất ở Bắc Ninh, thu hút đông đảo Phật tử và du khách từ khắp nơi về dự.
Lịch trình chi tiết lễ hội chùa Dâu Bắc Ninh bao gồm:
- Buổi sáng: Khai hội với các nghi lễ rước tượng Tứ Pháp quanh làng và khu vực chùa Dâu. Lễ rước diễn ra trang trọng với sự tham gia của hàng trăm người trong trang phục truyền thống, cùng đội múa lân và phường bát âm.
- Buổi chiều: Diễn ra các nghi thức cúng bái, dâng hương, tụng kinh và cầu bình an.
- Buổi tối: Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật như biểu diễn quan họ Bắc Ninh, trò chơi dân gian và giao lưu cộng đồng.
Các hoạt động chính trong lễ hội
Lễ hội chùa Dâu là sự giao thoa giữa tín ngưỡng, văn hóa và nghệ thuật, mang đến những trải nghiệm phong phú, đậm chất truyền thống cho du khách gần xa. Dưới đây là một số nghi lễ truyền thống và các hoạt động tiêu biểu trong lễ hội chùa Dâu 2024:
- Rước Tứ Pháp: Đây là nghi lễ quan trọng nhất, với các kiệu rước tượng thần Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi và Pháp Điện từ các làng lân cận về chùa Dâu.
- Lễ cúng cầu mưa: Lễ cúng này được tổ chức nhằm cầu cho mùa màng bội thu, cuộc sống an lành.
- Dâng hương và tụng kinh: Các Phật tử và du khách bày tỏ lòng thành kính bằng việc thắp hương, tụng kinh và cầu nguyện trước tượng Pháp Vân.
- Hát quan họ: Các liền anh, liền chị trình diễn quan họ tạo không khí truyền thống đặc trưng của vùng Kinh Bắc.
- Trò chơi dân gian: Đánh đu, đấu vật, thả diều,…
- Chợ phiên truyền thống: Rất nhiều gian hàng bán đồ thủ công, thực phẩm và vật phẩm tâm linh mang đậm màu sắc dân gian.
Ý nghĩa của lễ hội
Lễ hội Chùa Dâu không chỉ là dịp để cộng đồng tưởng nhớ và tôn vinh tín ngưỡng Tứ Pháp, mà còn là cơ hội bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân gian của vùng Kinh Bắc. Hơn nữa, đây cũng là dịp để Phật tử và người dân bày tỏ lòng thành kính với Phật pháp, cầu mong sức khỏe, bình an và mưa thuận gió hòa.
Mặt khác, lễ hội gắn kết tình cảm giữa các thế hệ, tạo không gian để mọi người chia sẻ, kết nối và cảm nhận giá trị truyền thống sâu sắc.
Kinh nghiệm tham quan Chùa Dâu
Để chuyến tham quan chùa Dâu diễn ra trọn vẹn nhất, dưới đây là một vài kinh nghiệm quý báu được nhiều người chia sẻ:
Thời điểm tham quan lý tưởng
Thời điểm lý tưởng nhất để tham quan chùa Dâu là từ tháng 2 đến tháng 4 âm lịch. Lúc này, thời tiết mát mẻ, dễ chịu, cây cối xanh tươi, tạo cảm giác thoải mái khi hành hương, du lịch.
Cách di chuyển đến Chùa Dâu
Vì chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km, nên du khách có thể dễ dàng lựa chọn phương tiện phù hợp với nhu cầu:
- Ô tô hoặc xe máy: Từ Hà Nội, đi theo Quốc lộ 1A, qua cầu Phù Đổng, rẽ vào Quốc lộ 38 và tiếp tục di chuyển khoảng 10km là đến nơi. Tổng thời gian di chuyển khoảng 1 giờ tùy vào lưu lượng giao thông.
- Xe buýt: Tùy từng khu vực mà bạn có thể lựa chọn tuyến buýt số 54, 10A, 212 để đến Bắc Ninh, sau đó bắt thêm xe taxi để đến cổng chùa.
- Xe Xanh SM: Cách đi đến chùa Dâu bằng Xanh SM là một lựa chọn lý tưởng, vừa thân thiện với môi trường, kiệm thời gian, vừa thuận tiện khi bạn không cần lo lắng về nơi đậu xe đông đúc.
Với ứng dụng Xanh SM, bạn chỉ cần nhập điểm đến “Chùa Dâu” hoặc “Chùa Dâu Bắc Ninh”, chọn xe là đã có một chuyến đi nhanh chóng và tiện lợi. Xanh SM cung cấp nhiều dịch vụ di chuyển như taxi điện, xe máy điện, phù hợp với nhu cầu và ngân sách đa dạng của khách hàng. Đặc biệt, bạn có thể dễ dàng áp dụng các gói giảm giá và khuyến mãi thông qua mục “Ưu đãi” trong ứng dụng để tiết kiệm chi phí.Đừng chần chừ, hãy tải ngay ứng dụng Xanh SM trên iOS hoặc Xanh SM trên Androi
Một số lưu ý khi tham quan chùa Dâu
Khi tham quan chùa Dâu, du khách cần lưu ý một số điều quan trọng sau nhằm hiện lòng thành kính, góp phần bảo tồn vẻ đẹp văn hóa của chùa.
- Nên mặc trang phục kín đáo, lịch sự, tránh quần áo ngắn hoặc hở hang.
- Ưu tiên áo dài tay, váy hoặc quần dài để thể hiện sự tôn trọng không gian tâm linh.
- Nên chuẩn bị nước uống và đồ ăn nhẹ nếu đi vào ngày lễ hội đông đúc.
- Giữ yên lặng, không gây ồn ào, ảnh hưởng đến người khác.
- Đi lại nhẹ nhàng, không chạm vào các đồ vật hoặc hiện vật trong chùa.
- Thắp hương đúng nơi quy định, không tự ý đặt lễ ở các khu vực cấm.
- Ứng xử lịch sự, thân thiện với các nhà sư, phật tử và du khách khác.
Hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan về vẻ đẹp và giá trị văn hóa của chùa Dâu. Đừng quên gọi ngay hotline 1900 2088 để đặt xe Xanh SM nhanh chóng, chúng tôi luôn sẵn sàng mang đến những trải nghiệm di chuyển an toàn, nhanh chóng và tiện lợi cho bạn!
Xem thêm:
