Hà Nội – thủ đô nghìn năm văn hiến – không ngừng mở rộng và thay đổi theo thời gian. Từ những bản đồ cổ dưới triều Nguyễn đến bản đồ mới nhất năm 2025 đã có nhiều thay đổi. Hãy cùng khám phá bản đồ Hà Nội xưa và nay để thấy rõ những dấu ấn lịch sử và sự phát triển của thành phố này!
Hà Nội xưa – Dấu ấn lịch sử qua những bản đồ cổ
Thủ đô Hà Nội đã trải qua nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính, với các đợt mở rộng và sáp nhập quan trọng. Dưới đây là bản đồ Hà Nội qua từng giai đoạn lịch sử.
Giai đoạn 1831 – 1832 dưới thời vua Minh Mạng
Tên gọi Hà Nội được xác định sớm nhất vào năm 1831 dưới thời vua Minh Mệnh (Minh Mạng). Lúc này, Hà Nội được biết đến là một tỉnh của Bắc kỳ.
Năm 1831-1832, nhà vua đã thực hiện một cuộc cải cách hành chính lớn, đổi các dinh, trấn thành tỉnh. Theo đó, Hà Nội được thành lập từ các phủ Lý Nhân, Thường Tín, Ứng Hòa (Ứng Thiên đổi tên) và phủ Hoài Đức với tổng 15 huyện.
Giai đoạn 1888 – 1954, thời kỳ Pháp thuộc
Ngày 19 tháng 7 năm 1888, thành phố Hà Nội được thành lập trên cơ sở khu vực nội thành cũ thuộc 2 huyện Thọ Xương và Vĩnh Thuận, bao gồm cả thành Thăng Long. Ranh giới thành phố được xác định phía Bắc đến sông Hồng, phía Nam đến khu vực Hào Nam, phía Tây đến Hồ Tây và phía Đông đến khu vực Lương Yên.
Năm 1899, khu vực ngoại thành Hà Nội được thành lập, bao gồm các xã thuộc huyện Vĩnh Thuận (nằm ngoài địa giới thành phố) và một số xã thuộc huyện Từ Liêm, Thanh Trì. Năm 1914 thành phố được chia làm 8 khu, có ấn định ranh giới, đồng thời xoá bỏ khu ngoại ô Hà Nội và cho sáp nhập vào huyện Hoàn Long thuộc tỉnh Hà Đông.
Sau Cách mạng Tháng 8 năm 1945, thành phố Hà Nội được chọn là Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 14/5/1946, Hà Nội chính thức được chia thành 17 khu, bao gồm: Thăng Long, Hoàn Kiếm, Đông Kinh Nghĩa Thục, Đông Thành, Bạch Mai, Bảy Mẫu, Chợ Hôm, Đại Học, Đồng Nhân, Đồng Xuân, Trúc Bạch, Vạn Thái, Văn Miếu, Hồng Hà, Long Biên, Lò Đúc, Quán Sứ.
Đồng thời, khu vực ngoại thành Hà Nội được chia thành 5 khu là Đống Đa, Đại La, Lãng Bạc, Đề Thám và Mê Linh.
Đến ngày 13/6/1949, theo Nghị quyết số 142/NQ-KC-HN, nội thành Hà Nội được chia thành Quận 1 và Quận 2, ngoại thành gồm Quận 4, Quận 5, Quận 6. Ngày 18/9/1950 lại hợp nhất 2 Quận 1 và 2 thành Quận Nội thành và 3 Quận còn lại là Quận Ngoại thành.
Giai đoạn 1954 – 1975, sau chiến thắng Điện Biên Phủ
Thời điểm năm 1954, Hà Nội gồm 4 quận nội thành với 34 khu phố và 4 quận ngoại thành với 45 xã. Các Quận thuộc Hà Nội được đánh số từ 1 đến 8. Năm 1958, 4 quận nội thành bị xoá bỏ và thay thế bằng 12 khu phố. Đến năm 1959, 8 khu phố khu nội thành được sắp xếp lại và Hà Nội có thêm 4 huyện ngoại thành.
Trong đó, sáp nhập khu phố Bảy Mẫu vào khu phố Hai Bà Trưng, hợp nhất 3 khu phố Cửa Đông, Hàng Bông và Hàng Đào thành khu phố Đồng Xuân và hợp nhất 2 khu phố Văn Miếu và Ô Chợ Dừa thành khu phố Đống Đa.
Ngày 20/4/1961, Quốc hội khóa II, kỳ họp thứ 2 đã thông qua Nghị quyết mở rộng địa giới hành chính Hà Nội, theo đó, thành phố sáp nhập thêm 18 xã, 6 thôn, 1 thị trấn từ tỉnh Hà Đông, 29 xã, 1 thị trấn từ tỉnh Bắc Ninh, 17 xã, một nửa thôn từ tỉnh Vĩnh Phúc và 1 xã từ tỉnh Hưng Yên.
Sau đó, vào ngày 31/5/1961, Hội đồng Chính phủ quyết định tái phân chia khu vực nội thành và ngoại thành. Cụ thể, nội thành Hà Nội được chia thành 4 khu phố gồm Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng và Đống Đa. Còn ngoại thành bao gồm 4 huyện là Thanh Trì, Từ Liêm, Gia Lâm và Đông Anh.
Giai đoạn 1975 – 1991, sau khi thống nhất đất nước
Năm 1975, sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Hà Nội tiếp tục là thủ đô của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Giai đoạn 1975 – 1991 là giai đoạn có nhiều biến động về địa giới hành chính của Hà Nội.
Cụ thể, ngày 29/12/1978, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phê chuẩn mở rộng địa giới Hà Nội, sáp nhập thêm 5 huyện (Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Đan Phượng, Hoài Đức) và thị xã Sơn Tây từ tỉnh Hà Sơn Bình, cùng với 2 huyện Mê Linh, Sóc Sơn từ tỉnh Vĩnh Phú.
Ngoài ra, Hà Nội tiếp nhận thêm 3 xã thuộc huyện Chương Mỹ, 7 xã thuộc huyện Quốc Oai, 4 xã thuộc huyện Thường Tín và 1 xã thuộc huyện Thanh Oai, đều thuộc tỉnh Hà Sơn Bình.
Ngày 12/8/1991, Quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 9 thông qua nghị quyết điều chỉnh địa giới thủ đô Hà Nội. Theo quyết định này, huyện Mê Linh được trả về tỉnh Vĩnh Phú, trong khi thị xã Sơn Tây và 5 huyện (Hoài Đức, Phúc Thọ, Đan Phượng, Ba Vì, Thạch Thất) được chuyển về tỉnh Hà Tây.
Sau điều chỉnh, Hà Nội thu hẹp còn lại 4 quận nội thành (Ba Đình, Đống Đa, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng) và 5 huyện ngoại thành (Đông Anh, Gia Lâm, Sóc Sơn, Thanh Trì, Từ Liêm). Đến năm 1995-1996, Hà Nội lập thêm 3 quận là quận Tây Hồ, Thanh Xuân và Cầu Giấy. Năm 2003 có thêm 2 quận là quận Long Biên và quận Hoàng Mai.
Bản đồ Hà Nội 2008 đến nay
Ngày 1/8/2008, theo Nghị quyết số 15/2008/QH12, Hà Nội trải qua đợt mở rộng được coi là lớn nhất trong lịch sử. Theo quyết định này, thành phố chính thức sáp nhập toàn bộ tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh (trước thuộc Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình). Đây là đợt điều chỉnh giúp Hà Nội có quy mô rộng lớn hơn, tạo điều kiện cho sự phát triển đô thị và hạ tầng giao thông.
Nhìn lại quá trình mở rộng địa giới từ năm 1831 đến 2008, có thể thấy Hà Nội đã không ngừng mở rộng để đáp ứng nhu cầu phát triển đô thị. Từ một tỉnh nhỏ dưới thời Minh Mạng, Hà Nội dần trở thành một đô thị trung tâm với quy mô ngày càng lớn.
Với một quá trình biến động về địa giới hành chính khá phức tạp, bản đồ Hà Nội xưa và nay đã có nhiều khác biệt. Tuy nhiên, dấu tích xưa cùng những tên gọi cổ vẫn còn hiện hữu, phản ánh quá trình hình thành và phát triển lâu đời của vùng đất thủ đô ngàn năm văn hiến.
Hành trình khám phá bản đồ Hà Nội xưa và nay
Nhìn vào bản đồ Hà Nội xưa và nay, có thể thấy thủ đô đã trải qua nhiều thay đổi, nhưng những dấu ấn lịch sử vẫn được lưu giữ qua các công trình cổ kính. Dưới đây là những điểm đến tiêu biểu, thể hiện rõ nét nhất sự phát triển của thành phố qua hàng thế kỷ.
Những công trình lịch sử lâu đời tại Hà Nội
Không chỉ phản ánh sự thay đổi về địa giới hành chính, bản đồ Hà Nội xưa và nay còn ghi dấu những công trình lịch sử quan trọng. Các địa danh này không chỉ tồn tại qua hàng thế kỷ mà còn chứng kiến sự thay đổi của thủ đô, từ một kinh đô phong kiến đến một đô thị hiện đại.
Văn Miếu Quốc Tử Giám – Trường đại học đầu tiên của Việt Nam
Được xây dựng từ năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông, Văn Miếu – Quốc Tử Giám là nơi thờ Khổng Tử và là biểu tượng của truyền thống hiếu học Việt Nam. Đến năm 1076, Quốc Tử Giám được thành lập, trở thành trường đại học đầu tiên của Việt Nam, đào tạo nhiều nhân tài cho các triều đại phong kiến.
Ở bản đồ Hà Nội xưa, Văn Miếu – Quốc Tử Giám nằm trên địa phận làng Thanh Giám thuộc huyện Vĩnh Thuận (phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Nội). Nơi đây từng bị cắt đất để phục vụ quy hoạch Thành phố Hà Nội (1925-1940). Hiện nay, Văn Miếu – Quốc Tử Giám tọa lạc tại số 58 Phố Quốc Tử Giám, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội.
Hoàng thành Thăng Long – Di sản thế giới với bề dày lịch sử
Hoàng thành Thăng Long là quần thể di tích gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của kinh thành Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội. Công trình này được các triều đại xây dựng và mở rộng qua nhiều thời kỳ, tạo nên một kiến trúc đồ sộ mang dấu ấn quyền lực của đất nước.
Nơi đây được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới, với nhiều công trình quan trọng như Điện Kính Thiên, Cột cờ Hà Nội, Bắc Môn và các khu vực khảo cổ đầy giá trị.
Chùa Một Cột – Kiến trúc độc đáo từ thời Lý
Được xây dựng vào năm 1049 dưới triều vua Lý Thái Tông, Chùa Một Cột là một trong những công trình kiến trúc độc đáo nhất Việt Nam. Theo truyền thuyết, nhà vua đã mơ thấy Phật Bà Quan Âm ngồi trên một đài sen và ban phước lành, từ đó cho xây dựng ngôi chùa với hình dáng tương tự.
Ban đầu, Chùa Một Cột là một quần thể kiến trúc với Liên Hoa Đài đặt trên một cột gỗ, không phải cột đá như hiện nay. Sau khi bị phá hủy vào năm 1954, chùa được trùng tu nhiều lần, dù kiến trúc có thay đổi nhưng vẫn giữ nguyên tinh thần tượng trưng cho bông sen vươn lên từ mặt nước.
Cầu Long Biên – “Chứng nhân lịch sử” từ thời Pháp thuộc
Cầu Long Biên là cây cầu thép đầu tiên bắc qua sông Hồng, được xây dựng từ năm 1898 – 1902 dưới thời Pháp thuộc. Đây là tuyến giao thông huyết mạch, chứng kiến sự phát triển của thủ đô suốt hơn một thế kỷ.
Ngày nay, cầu Long Biên vẫn luôn là điểm đến yêu thích của du khách yêu thích lịch sử, muốn cảm nhận nhịp sống chậm rãi của Hà Nội xưa và thưởng cảnh đẹp bên sông Hồng.
Tháp Rùa Hồ Gươm – Biểu tượng trường tồn của Hà Nội
Giữa lòng Hồ Gươm, Tháp Rùa sừng sững như một biểu tượng không thể thay thế của Hà Nội. Được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX, tòa tháp nhỏ nhưng đầy uy nghi này gắn liền với hình ảnh thủ đô, in bóng xuống mặt hồ qua bao thăng trầm lịch sử.
Tháp có kiến trúc độc đáo, mang dấu ấn của sự giao thoa giữa văn hóa phương Đông và phương Tây. Mặc dù đã trải qua nhiều năm tháng, nơi đây vẫn giữ nguyên giá trị biểu tượng, là địa điểm thu hút du khách trong và ngoài nước.
Phố cổ Hà Nội – Nơi giao thoa giữa xưa và nay
Hà Nội 36 phố phường từ lâu đã trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp cổ kính và nhịp sống truyền thống của thủ đô. Dù trải qua bao thăng trầm, những con phố này vẫn giữ nguyên nét đặc trưng đậm chất Hà Nội. Đây chính là nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, nơi mà nét đẹp xưa cũ vẫn song hành cùng sự nhộn nhịp của đời sống hiện đại.
36 phố phường: Hồn cốt Hà Nội cổ
Có lẽ những câu thơ: “Rủ nhau chơi khắp Long thành/ Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai/ Hàng Bồ, hàng Bạc, hàng Gai/ Hàng Buồm, hàng Thiếc, hàng Hài, hàng Khay” đã đi vào tiềm thức của nhiều thế hệ người dân, không chỉ ở Hà Nội mà còn trên khắp mọi miền đất nước.
Nhắc đến Hà Nội 36 phố phường, người ta nhớ ngay đến những con phố mang tên làng nghề xưa, nơi lưu giữ dấu ấn lịch sử và nét văn hóa đặc trưng của đất Kinh kỳ. Ngày nay, khu phố cổ Hà Nội đã mở rộng với nhiều tuyến phố mới, tuy nhiên, những con phố xưa vẫn mang nét rất riêng, rất khác biệt.
Phố Tạ Hiện – “Ngã tư quốc tế” giữa lòng phố cổ
Được mệnh danh là “ngã tư quốc tế”, “phố không ngủ”, Tạ Hiện là nơi hội tụ của những dòng người tấp nập, của âm nhạc, tiếng cười nói râm ran. Nơi đây được coi là điểm đến về đêm náo nhiệt, rực rỡ và sôi động bậc nhất thủ đô.
Không chỉ là nơi tụ tập của giới trẻ Hà Nội, phố Tạ Hiện còn là điểm đến yêu thích của du khách quốc tế – những người tìm đến đây để thưởng thức một Hà Nội rất đặc biệt: hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc, phóng khoáng nhưng vẫn có gì đó rất riêng của phố cổ.
Hà Nội nay – Những điểm vui chơi giải trí nổi bật
Không chỉ mang trong mình vẻ đẹp cổ kính của một thủ đô nghìn năm văn hiến, Hà Nội ngày nay còn là trung tâm giải trí hiện đại bậc nhất, với những điểm đến hấp dẫn giới trẻ và du khách.
Royal City Thanh Xuân
Nằm tại 72A Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Vincom Mega Mall Royal City Thanh Xuân là một trong những trung tâm thương mại và giải trí lớn nhất Hà Nội, với kiến trúc sang trọng mang phong cách châu Âu. Không chỉ là thiên đường mua sắm, nơi đây còn sở hữu sân trượt băng tự nhiên trong nhà lớn nhất Việt Nam, công viên giải trí hiện đại và hệ thống rạp chiếu phim, nhà hàng đa dạng.
Landmark 72
Với độ cao tới 336 mét, Keangnam Hanoi Landmark 72 không chỉ là tòa nhà cao nhất Hà Nội mà còn là biểu tượng của sự hiện đại và phát triển. Đây là nơi hội tụ của các khách sạn sang trọng, khu mua sắm cao cấp, rạp chiếu phim, trung tâm thể thao và nhà hàng 5 sao.
Điểm đặc biệt nhất chính là Sky 72 – đài quan sát trên tầng 72, nơi du khách có thể ngắm nhìn toàn cảnh Hà Nội từ trên cao, đặc biệt là vào lúc hoàng hôn hoặc ban đêm khi thành phố lên đèn rực rỡ.
Công viên nước Hồ Tây
Với những ai yêu thích không gian vui chơi ngoài trời, công viên nước Hồ Tây (614 Lạc Long Quân, Tây Hồ) là địa điểm lý tưởng vào mùa hè. Đây là công viên nước lớn nhất Hà Nội, với nhiều trò chơi hấp dẫn như bể tạo sóng, sông lười, đường trượt nước tốc độ cao, mang đến những trải nghiệm sảng khoái.
Dù là những công trình lịch sử, phố cổ tấp nập hay những khu vui chơi giải trí hàng đầu, mọi điểm đến đều đang chờ bạn ghé thăm! Và để hành trình thêm trọn vẹn, đừng quên chọn Xanh SM – người bạn đồng hành giúp bạn vi vu khắp Thủ đô một cách dễ dàng, tiện lợi với dịch vụ chuẩn 5*.
FAQs – Mọi người về bản đồ Hà Nội xưa và nay
Để hỗ trợ bạn đọc hiểu rõ hơn về bản đồ Hà Nội, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp được nhiều người tìm kiếm khi tra cứu bản đồ Hà Nội xưa và nay.
Hà Nội lên thành phố khi nào?
Ngày 19/7/1888, thành phố Hà Nội được thành lập. Trước đó, tên gọi “Hà Nội” xuất hiện vào năm 1831 dưới triều vua Minh Mạng.
Bản đồ Hà Nội xưa có bao nhiêu quận?
Năm 1961, sau khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, thành phố có 4 quận nội thành, bao gồm Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng và Đống Đa. Đến nay, Hà Nội có 12 quận.
Hà Nội cũ rộng bao nhiêu km?
Hà Nội năm 1954 có diện tích khoảng 152,2 km², trong đó nội thành chiếm 12,2 km² và ngoại thành là 140 km². Sau sáp nhập năm 2008, Hà Nội đã có diện tích là khoảng 334.470,02 ha (hơn 3.344 km²).
Hà Nội đã trải qua những lần thay đổi bản đồ địa giới hành chính nào?
Hà Nội đã trải qua nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính, đáng chú ý là vào các năm 1961, 1978, 1991 và 2008. Mỗi lần mở rộng đều nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển và quản lý đô thị của thủ đô.
Từ những con phố cổ kính đến các khu đô thị hiện đại, bản đồ Hà Nội xưa và nay phản ánh rõ nét quá trình phát triển của thủ đô. Dù là du khách hay người dân Hà Nội, việc hiểu rõ sự thay đổi địa giới giúp bạn khám phá thành phố một cách trọn vẹn hơn.
Và để hành trình thêm trọn vẹn, hãy đồng hành cùng Xanh SM – dịch vụ di chuyển xanh tiện lợi, giúp bạn vi vu khắp thủ đô với trải nghiệm thoải mái nhất! Đặt xe ngay qua ứng dụng Xanh SM hoặc hotline 1900 2088.
Xem thêm:
