Tết Nguyên Tiêu, hay còn gọi là Rằm tháng Giêng, là một trong những ngày lễ linh thiêng và quan trọng nhất trong năm âm lịch ở Việt Nam. Vào ngày này, các gia đình thường dành thời gian thắp hương gia tiên, đi chùa cầu bình an, may mắn. Cùng Xanh SM tìm hiểu về ngày lễ đặc biệt này.
Tết Nguyên Tiêu là gì?
Tết Nguyên Tiêu, hay Rằm tháng Giêng, diễn ra vào ngày 15 tháng Giêng âm lịch. Trong tiếng Hán, “Nguyên” có nghĩa là thứ nhất, “Tiêu” là đêm, nên ngày này được hiểu là đêm rằm đầu tiên trong năm mới.
Ngoài ra, Tết Nguyên Tiêu còn được gọi là Tết Thượng Nguyên để phân biệt với Tết Trung Nguyên (Rằm tháng bảy) và Tết Hạ Nguyên (Rằm tháng mười).
Tại Việt Nam, ngày lễ này không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn là dịp để gia đình sum vầy và cầu mong những điều tốt lành cho năm mới.
Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Nguyên Tiêu
Ngày Rằm tháng Giêng không chỉ đơn thuần là dịp lễ mà còn gắn liền với những giá trị lịch sử và tôn giáo sâu sắc. Đây là dịp để mọi người cầu mong an lành, cảm tạ tổ tiên và chuẩn bị cho những dự định lớn lao của năm mới. Cùng tìm hiểu nguồn gốc và ý nghĩa tâm linh đặc biệt của ngày lễ này.
Nguồn gốc của Tết Nguyên Tiêu bắt nguồn từ Trung Quốc cổ đại, nơi mà vào đêm rằm tháng Giêng, người dân tổ chức lễ hội đèn lồng và cúng bái để tôn vinh các vị thần và cầu may mắn cho năm mới. Khi được du nhập vào Việt Nam, ngày lễ này đã được kết hợp với phong tục thờ cúng tổ tiên và các nghi lễ Phật giáo đặc trưng của người Việt.
Theo quan niệm Phật giáo, ngày Rằm tháng Giêng là thời điểm thiêng liêng để cầu nguyện và làm lễ dâng sao giải hạn. Nhiều người tin rằng vào ngày này, việc thắp hương, tụng kinh sẽ giúp hóa giải những điều không may và mang lại sự an lành.
Câu nói: “Lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” thể hiện niềm tin rằng lòng thành kính và những lời cầu nguyện vào ngày này sẽ được thần linh chứng giám.
Bên cạnh ý nghĩa tôn giáo, ngày Rằm tháng Giêng còn đánh dấu sự kết thúc tháng ăn chơi của người nông dân và chuẩn bị bước vào vụ mùa mới. Trước khi xuống đồng, người dân làm lễ cúng để tỏ lòng biết ơn tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Cúng Rằm tháng Giêng thường diễn ra vào giờ Ngọ (từ 11 giờ trưa đến 1 giờ chiều) – thời điểm được cho là thần Phật giáng thế để chứng nghiệm lòng thành. Tuy nhiên, nếu không kịp làm lễ vào giờ này, gia chủ có thể thực hiện trong khoảng thời gian từ sáng ngày 14 tháng Giêng đến trước 19 giờ ngày 15 tháng Giêng.
Những phong tục truyền thống trong ngày Tết Nguyên Tiêu
Phong tục trong ngày Tết Nguyên Tiêu rất đa dạng và mang đậm nét văn hóa truyền thống của người Việt. Từ việc dâng cúng mâm cỗ, đi chùa cầu an cho đến tham gia các lễ hội rộn ràng, mỗi hoạt động đều mang những ý nghĩa riêng biệt, góp phần làm nên không khí thiêng liêng của ngày lễ.
Dâng cúng mâm cỗ gia tiên
Việc dâng mâm cỗ cúng rằm tháng Giêng cho tổ tiên là phong tục không thể thiếu trong mỗi gia đình vào ngày Rằm tháng Giêng. Mâm cỗ được chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy đủ, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với những người đã khuất.
Gia đình Việt thường chuẩn bị mâm cỗ đầy đủ các món ăn truyền thống như:
- Xôi gấc đỏ – biểu tượng cho may mắn.
- Gà luộc – thể hiện lòng thành kính.
- Bánh chưng, bánh tét – tượng trưng cho sự đủ đầy.
- Các món chè trôi nước, chè đậu đỏ – mang ý nghĩa hạnh phúc và suôn sẻ.
- Trên mâm cỗ còn có thể có thêm các món ăn khác như nem rán, nộm, canh măng… tùy thuộc vào từng gia đình và vùng miền.
Các món ăn này không chỉ để cúng tổ tiên mà còn là dịp để gia đình quây quần bên nhau, chia sẻ và cầu chúc những điều tốt đẹp.
Bạn muốn chuẩn bị một mâm cúng Rằm tháng Giêng thật đầy đặn và tươm tất, nhưng lại ngại cảnh tắc đường và loay hoay tìm chỗ gửi xe khi đi chợ? Đừng lo lắng, hãy để tài xế Xanh SM đồng hành cùng bạn mua sắm đồ lễ cúng Rằm.
Với ứng dụng Xanh SM, bạn dễ dàng đặt xe và di chuyển đến các chợ, cửa hàng uy tín để tự tay lựa chọn những loại hoa quả tươi ngon, bánh trái, hương đèn, vàng mã và các vật phẩm cần thiết khác.
Tài xế Xanh SM sẽ đưa bạn đi một cách nhanh chóng và an toàn, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức, thoải mái lựa chọn những món đồ ưng ý nhất cho mâm cúng của gia đình. Tải ngay app Xanh SM, hoặc gọi điện đặt xe theo hotline 1900 2088 để Xanh SM giúp bạn chuẩn bị một mâm cúng Rằm tháng Giêng thật chu đáo và ấm cúng nhé!
Xem thêm: Văn khấn rằm tháng Giêng 2025: trong nhà, ngoài trời, lễ vật và giờ cúng chuẩn nhất
Đi chùa lễ Phật
Đi chùa cầu bình an là một trong những nét đẹp tâm linh được người Việt duy trì trong nhiều thế hệ. Đây là dịp để mỗi người cầu nguyện cho gia đình và bản thân những điều tốt lành, đồng thời thanh tịnh tâm hồn sau những bộn bề của cuộc sống.
Một phần không thể thiếu trong ngày Rằm tháng Giêng là đi chùa cầu nguyện. Người dân thường đến chùa thắp hương, dâng sớ cầu bình an và giải hạn. Việc đi chùa không chỉ thể hiện lòng thành kính với Phật mà còn giúp tâm hồn thư thái, an nhiên.
Thả đèn hoa đăng
Thả đèn hoa đăng là một hoạt động mang ý nghĩa đặc biệt, tượng trưng cho việc gửi gắm những ước nguyện tốt đẹp đến với thế giới tâm linh. Ánh sáng từ những chiếc đèn lồng nhỏ bé nhưng đầy hy vọng được thả trôi trên sông hoặc bay lên trời cao, tạo nên khung cảnh lung linh, huyền ảo.
Truyền thống thả đèn hoa đăng là hoạt động phổ biến vào đêm Rằm tháng Giêng. Những chiếc đèn lồng nhỏ được thả trôi trên sông hoặc bay lên bầu trời với những điều ước của người thả. Người ta tin rằng ánh sáng từ đèn sẽ dẫn lối cho những ước nguyện trở thành hiện thực.
Tham gia lễ hội truyền thống
Tại các khu vực như Chợ Lớn (TP.HCM) và Hội An, ngày Rằm tháng Giêng trở nên rực rỡ và náo nhiệt với các hoạt động đặc sắc như múa lân sư rồng, diễu hành đường phố và thả đèn lồng lung linh. Những lễ hội này không chỉ mang lại không khí rộn ràng, vui tươi mà còn là dịp để mọi người gắn kết, cùng nhau sẻ chia niềm vui đầu năm.
Đặc biệt, hàng năm Chùa Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu tại Bình Dương tổ chức lễ hội rước kiệu Bà vào dịp Rằm tháng Giêng âm lịch. Lễ hội rước kiệu Bà là một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hoa tại Bình Dương.
Ở miền Bắc, đặc biệt tại Hà Nội và Bắc Ninh, không khí Tết Nguyên Tiêu trở nên trang trọng và ấm cúng hơn qua những làn điệu quan họ ngọt ngào và các trò chơi dân gian sôi động. Đây là lúc người dân không chỉ hòa mình vào các hoạt động truyền thống mà còn tôn vinh bản sắc văn hóa lâu đời của vùng đất Kinh Bắc.
FAQ – Câu hỏi thường gặp về Tết Nguyên Tiêu
Tết Nguyên Tiêu là một ngày lễ quan trọng với nhiều phong tục và ý nghĩa sâu sắc. Để giúp bạn hiểu rõ hơn về ngày lễ này, chúng tôi đã tổng hợp những câu hỏi thường gặp nhất và giải đáp chi tiết.
Tết Nguyên Tiêu năm 2025 vào ngày mấy?
Tết Nguyên Tiêu năm 2025 sẽ diễn ra vào ngày 22 tháng 2 dương lịch.
Các gia đình thường chuẩn bị những gì cho ngày Tết Nguyên Tiêu?
Các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng gia tiên gồm xôi, gà luộc, bánh chưng, chè trôi nước và các món ăn truyền thống khác.
Chuẩn bị đồ lễ Rằm tháng Giêng như thế nào?
- Lễ ngoài trời: Hương, hoa, đèn, nến, lễ vật chay (hoa quả, chè, xôi, bánh chay…). Có thể cúng thêm gà luộc, xôi gấc, bánh chưng, giò chả…
- Lễ trong nhà: Tương tự lễ ngoài trời, có thêm mâm cỗ mặn (gà luộc, xôi gấc, bánh chưng, bánh tét, các món ăn khác…)
Tết Nguyên Tiêu của người Hoa và người Việt khác nhau như thế nào?
Người Hoa thường tổ chức lễ hội đèn lồng, thả đèn trời và các hoạt động múa lân. Trong khi đó, người Việt chú trọng nhiều vào việc cúng gia tiên và đi chùa lễ Phật.
Tết Nguyên Tiêu là dịp để mỗi người tìm về nguồn cội, vun đắp tình cảm gia đình và gắn kết cộng đồng. Hãy chuẩn bị mâm cúng rằm tháng Giêng chu đáo, tham gia các hoạt động văn hóa như đi chùa, thả đèn hoa đăng, để một năm mới an khang và hạnh phúc.
