Bánh chưng là một món ăn truyền thống không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của Việt Nam ta. Vậy bạn đã biết cách gói bánh chưng chuẩn vị truyền thống chưa? Để có một chiếc bánh vừa ngon vừa đẹp mắt, bạn cần chuẩn bị đủ nguyên liệu gồm gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, lá dong và nắm vững các bước gói bánh.
Giới thiệu về bánh chưng – Món ăn không thể thiếu trong Tết Việt
Trong những ngày đầu năm mới, hình ảnh chiếc bánh chưng xanh mướt với nhân đỗ vàng trong mâm cỗ Tết đã đi sâu vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nam ta. Với hình dáng vuông vắn, bánh chưng tượng trưng cho đất, một trong bốn yếu tố quan trọng trong văn hóa của người Việt.
Là một quốc gia có nền văn hóa lúa nước lâu năm, người Việt xưa sống phụ thuộc rất nhiều vào thiên nhiên. Vì vậy, bánh chưng ngày Tết thể hiện lòng tri ân đối với thiên nhiên, cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống được ấm no, hạnh phúc.
Ngày nay, bánh chưng không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn là cội nguồn, là văn hoá dân tộc, là biểu tượng của sự gắn kết và đoàn viên. Những chiếc bánh chưng nóng hổi cùng tiếng cười rộn ràng, câu chuyện ấm áp trong những ngày Tết luôn là kỷ niệm khó quên trong lòng mỗi người con đất Việt.
Chuẩn bị nguyên liệu cần thiết để gói bánh chưng
Bánh chưng được làm từ những nguyên liệu rất đơn giản và gần gũi: gạo nếp dẻo thơm, thịt mỡ, đậu xanh, tiêu,.. tất cả được bọc trong lớp lá dong xanh mướt và buộc chặt bằng lạt mềm. Để có những chiếc bánh chưng chuẩn vị, việc lựa chọn và chuẩn bị nguyên liệu là rất quan trọng.
Gạo nếp
Gạo nếp là nguyên liệu không thể thiếu khi làm bánh chưng, không chỉ tượng trưng cho sự no đủ, tròn đầy mà còn gói trọn tình yêu thương, truyền thống gia đình trong mỗi chiếc bánh ngày Tết.
- Nên chọn gạo nếp loại ngon, thơm, trắng và có độ dẻo nhất định sẽ giúp bánh đạt độ ngon đúng chuẩn. Loại gạo thường được chọn để làm bánh chưng là gạo nếp cái hoa vàng.
- Gạo nếp dùng để làm bánh chưng cần ngâm nước trước khi gói để bánh chín đều và có độ dẻo, mềm, không bị cứng khi ăn.
Đậu xanh
Đậu xanh, với vị bùi béo đặc trưng, là linh hồn của bánh chưng ngày Tết, gói trọn ý nghĩa ấm no, tròn đầy trong từng lớp lá xanh.
- Đậu xanh phải được chọn kỹ càng, chọn các hạt tròn, mập, không bị mốc hay bị hỏng.
- Trước khi gói cần ngâm vào nước trước, làm sạch vỏ và sau đó hấp chín trước khi sử dụng làm nhân bánh.
Thịt lợn
Thịt lợn là thành phần rất quan trọng trong bánh chưng, không chỉ tạo nên vị béo ngậy mà còn tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy trong mâm cỗ Tết của người Việt.
- Thịt lợn phải chọn loại tươi ngon, có một chút mỡ tạo độ béo ngậy cho bánh và phải được sơ chế sạch sẽ.
- Thịt lợn thường được ướp gia vị vừa phải để tạo hương vị đậm đà cho bánh chưng. Gia vị ướp thịt chắc chắc không thể thiếu một chút hạt tiêu để bánh chuẩn vị.
Lá dong hoặc lá chuối và dây lạt
Lá dong hoặc lá chuối cùng dây lạt là những vật liệu không thể thiếu, giúp bánh chưng vuông vức và đẹp mắt. Chúng không chỉ giữ trọn hương vị truyền thống mà còn tượng trưng cho sự giản dị, mộc mạc trong phong tục Tết Việt.
- Lá dong để gói bánh phải là lá tươi, có màu xanh mướt, không quá già và có kích thước vừa phải, không to quá cũng không nhỏ quá.
- Dây lạt được dùng để buộc bánh cần đảm bảo chắc chắn để bánh không bị bung trong quá trình luộc.
Hướng dẫn cách gói bánh chưng vuông vắn hoàn hảo
Thông thường, bánh chưng thường được gói bằng lá dong. Tuy nhiên cũng có một số địa phương gói bánh chưng bằng lá chuối. Hai cách gói này có gì khác nhau không? Cùng tham khảo hướng dẫn chi tiết nhé!
Cách gói bánh chưng bằng khuôn với lá dong
Với cách gói bánh chưng bằng khuôn với lá dong, bạn cần chuẩn bị 4 chiếc lá dong và 4 sợi dây lạt. Các bước thực hiện như sau:
Bước 1: Gấp lá dong
Gấp lá dong là bước đầu tiên và rất quan trọng, giúp tạo hình vuông vức cho bánh chưng. Đây là một công đoạn kỹ thuật đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ của người gói bánh.
- Làm sạch lá dong: Rửa lá dong thật kỹ để loại bỏ bụi bẩn, sau đó dùng khăn lau khô lá để lá không bị trơn khi gói bánh.
- Gấp lá dong: Đặt lá dong lên mặt phẳng, mặt xanh đậm úp xuống dưới, mặt xanh nhạt hướng lên trên, sau đó gấp mép lá theo chiều ngang, sao cho mép lá cách sống lá khoảng 2 đốt ngón tay và dùng tay vuốt nhẹ để tạo nếp rõ ràng.
- Hoàn thiện lá: Gấp đôi lá dong lại theo đường sống lá, sau đó miết chặt để tạo nếp thẳng, thực hiện tương tự với 3 lá dong còn lại.
Mẹo hay: Nếu muốn bánh to hoặc nhỏ, bạn có thể điều chỉnh khoảng cách từ mép lá đến sống lá cho phù hợp.
Bước 2: Cắt lá dong và tạo khuôn
Sau khi chuẩn bị lá dong, bước tiếp theo là cắt lá và tạo khuôn. Đây là một công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ để đảm bảo bánh chưng có hình dáng vuông vắn, đẹp mắt, đúng chuẩn truyền thống.
- Cắt lá dong: Bạn lấy 4 chiếc lá dong đã gấp xong xếp chồng lên nhau ngay ngắn và dùng kéo cắt bớt lá để điều chỉnh độ dài phù hợp với kích thước bánh bạn muốn làm.
- Gấp lá và tạo nếp: Mở từng chiếc lá đã cắt ra, gấp chéo lá sao cho hai mép lá vuông góc với nhau, phần lá thừa được lật gọn vào bên trong, sau đó hãy đặt vật nặng lên lá để giữ nếp chắc chắn, thực hiện tương tự với các lá còn lại.
- Tạo khuôn bánh: Xếp 4 chiếc lá đã gấp nếp vào với nhau, căn chỉnh để tạo thành một khung hình vuông đều đẹp, luồn một sợi dây lạt dưới đáy khuôn trước, để sau khi gói xong có thể buộc tạm thời cố định bánh.
Mẹo hay: Cắt lá vừa vặn và gấp nếp chắc tay sẽ giúp bánh vuông vức, đẹp mắt hơn khi gói.
Bước 3: Gói bánh chưng
Gói bánh chưng là công đoạn quan trọng nhất, đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ. Ở bước này, bạn sẽ cẩn thận xếp lá dong quanh phần nhân thịt lợn, đậu xanh, tạo thành hình vuông vắn, chắc chắn, chuẩn bị cho công đoạn luộc tiếp theo.
- Cho nguyên liệu vào bánh: Lần lượt xếp các nguyên liệu vào lá theo thứ tự gồm một lớp gạo nếp dàn đều dưới cùng – một lớp đậu xanh – một lớp thịt heo – một lớp đậu xanh – cuối cùng là một lớp gạo nếp dàn đều trên cùng; sau đó nén chặt phần nhân và dàn đều gạo nếp để nhân được cố định chắc chắn.
- Gấp lá và buộc tạm bánh: Gấp hai mép lá đối diện vào trước, sau đó dùng dây lạt buộc tạm để cố định, Gấp tiếp hai mép lá còn lại, căn chỉnh để bánh vuông vắn.
- Buộc dây lạt cố định bánh: Tháo dây lạt đã buộc tạm, kéo ra và dùng để buộc cố định bánh. Buộc dây lạt theo hình caro trên mặt bánh. Lưu ý: buộc vừa tay, không quá chặt hoặc quá lỏng.
- Chỉnh lại bánh: Sau khi buộc dây, nắn nhẹ các góc bánh để bánh vuông đều và phần nhân bên trong được dàn đều.
Bước 4: Luộc bánh chưng
Công đoạn cuối cùng quyết định đến sự thành công của chiếc bánh là bước luộc bánh chưng. Sau khi gói xong, bánh sẽ được đặt vào nồi nước sôi, luộc trong nhiều giờ, giúp bánh chín đều, lá dong thấm hương, tạo nên hương vị đặc trưng và màu sắc đẹp mắt cho bánh chưng.
- Xếp bánh và luộc: Xếp bánh vào nồi lớn và đổ nước ngập mặt bánh.
- Thời gian luộc: Khoảng từ 10-15 tiếng tuỳ thuộc vào kích thước bánh.
- Lưu ý khi luộc bánh chưng: Chuẩn bị thêm một nồi nước sôi để châm thêm khi nước trong nồi luộc cạn, khi luộc được nửa thời gian, lật trở bánh và thay nước mới để bánh chín đều, không bị sống.
- Hoàn thiện bánh sau khi luộc: Vớt bánh ra, cho ngay vào nồi nước lạnh và ngâm khoảng 20 phút, để bánh ráo nước, sau đó dùng vật nặng đè lên bánh để ép hết nước, giúp bánh không bị nhão và bảo quản được lâu hơn.
Cách gói bánh chưng bằng lá chuối
Bên cạnh cách gói bằng lá chuối truyền thống, một số địa phương cũng sử dụng lá chuối để gói bánh chưng. Gói theo cách này, bạn sẽ cần sử dụng 3 chiếc lá chuối 1 hộp carton và 1 sợi dây ni-lông dài 2.5m để gói một chiếc bánh.
Các bước thực hiện chi tiết như sau:
Bước 1: Chuẩn bị bìa carton
Bìa carton sẽ giúp tại khuôn chắc chắn cho bánh chưng khi thực hiện gói với lá chuối.
- Bạn nên chọn hộp carton dày để tạo khuôn chắc chắn cho bánh. Tùy vào kích thước bánh mà bạn có thể chọn hộp to hoặc nhỏ cho phù hợp.
- Sau đó dùng kéo hoặc dao cắt hộp carton theo kích thước mong muốn để làm khuôn.
Bước 2: Chuẩn bị lá chuối và xếp lá
Tương tự như các công đoạn gói bánh chưng bằng lá dong, bạn chuẩn bị lá chuối và cắt theo hướng dẫn sau đây.
- Chuẩn bị lá chuối: Bạn rửa và lau khô lá chuối bằng khăn sạch, sau đó phơi lá dưới nắng gắt 10–15 phút để lá mềm sẽ dễ gói hơn.
- Cắt lá chuối: Cắt 6 miếng lá lớn, kích thước chiều ngang khoảng 9cm, chiều dài khoảng 30–35cm; sau đó cắt 4 miếng lá nhỏ, kích thước chiều ngang khoảng 5.5 cm (bằng chiều cao khuôn).
- Xếp lá vào khuôn: Gấp đôi 1 miếng lá lớn (mặt đậm úp vào nhau), luồn qua 1 cạnh của hộp, gập phần lá thừa xuống, thực hiện tương tự với 3 miếng lá lớn còn lại, tạo thành 4 cạnh hộp. Với 2 miếng lá lớn còn lại, đặt chéo nhau vào giữa hộp (mặt đậm ngửa lên trên), sau đó gấp đôi 4 miếng lá nhỏ, đặt nếp gấp vào 4 góc khuôn.
Bước 3: Xếp nhân và gói bánh
Dù gói bằng loại lá nào thì bươc xếp nhân và gói bánh là công đoạn quan trọng nhất. Bạn cần cẩn thận đặt lớp đậu xanh, thịt lợn lên lá chuối rồi gói lại, tạo thành hình vuông vắn, chắc chắn cho chiếc bánh.
- Xếp nhân: Dàn đều các nguyên liệu vào khuôn theo thứ tự bao gồm một lớp gạo nếp – một lớp đậu xanh – một lớp thịt heo – một lớp đậu xanh – cuối cùng là một lớp gạo nếp, sau đó dùng muỗng nén chặt để các nguyên liệu kết dính với nhau.
- Gói bánh bằng lá chuối: Gấp 2 miếng lá lớn ở giữa lại, che phần nhân. Với 4 miếng lá lớn bên hông:
- Vắt chéo 1 miếng lá qua 1 bên, dùng tay miết theo đường chéo, sau đó gấp lá vào, thực hiện tương tự với 3 miếng lá còn lại theo chiều kim đồng hồ.
- Tiếp theo, lật úp bánh (mặt vừa gấp quay xuống), gấp các lá còn lại để hoàn thiện phần đáy, một tay giữ bánh, tay kia nhẹ nhàng nhấc khuôn carton ra.
Bước 4: Buộc dây
Buộc dây là công đoạn cuối cùng để giữ chặt chiếc bánh chưng. Dưới đây sẽ là hướng dẫn chi tiết để bạn có thể đảm bảo bánh không bị xô lệch trong quá trình luộc, giữ được hình dáng vuông vắn.
- Luồn dây qua đáy bánh, đặt dây lệch sang phải một chút.
- Dùng dây dài, xoắn dây 90 độ, luồn qua đáy bánh lên mặt trên, tạo thành một đường song song với dây đã buộc.
- Tiếp tục luồn dây dài quanh bánh, tạo 4 đường chéo nhau trên mặt bánh (2 đường song song).
- Quấn thêm một vòng dây quanh thân bánh để cố định, buộc chặt nút lại.
- Cuối cùng là mang bánh chưng đi luộc và thưởng thức bánh.
Những mẹo nhỏ giúp gói bánh chưng ngon và đẹp mắt
Một số mẹo nhỏ khi gói bánh chưng giúp bánh luôn ngon và đẹp mắt:
- Nếu muốn bánh có màu xanh đẹp hơn và hương vị độc đáo hơn, bạn có thể dùng lá nếp hoặc lá riềng xay, lọc lấy nước và ngâm cùng gạo trước khi gói.
- Trước khi xếp bánh vào nồi để luộc, hãy lót một lớp cuống lá dong dưới đáy nồi, điều này giúp bánh không bị cháy hay dính vào đáy nồi trong quá trình luộc.
- Khi nước trong nồi bắt đầu sôi, giảm lửa nhỏ nếu dùng bếp than hoặc bếp củi.
- Nếu sử dụng nồi áp suất hoặc nồi điện, giảm nhiệt độ phù hợp.
- Luôn giữ lửa ở mức liu riu trong suốt thời gian luộc để bánh chín đều mà vẫn giữ được lá xanh đẹp và hương vị đặc trưng.
Nếu gia đình bạn muốn làm thêm món bánh tét miền Nam bên cạnh bánh chưng miền Bắc thì cũng có thể tận dụng nguyên liệu đang sử dụng như gạo nếp, đỗ xanh, thịt ba chỉ lơn… Tuy cách gói bánh tét có khác so với bánh chưng nhưng đều có hương vị thơm ngon, thích hợp để dâng lên bàn thờ tổ tiên ngày Tết.
Bí quyết bảo quản bánh chưng để lâu không lo mốc
Làm sao để bảo quản bánh chưng được lâu mà không bị mốc là câu hỏi được rất nhiều gia đình quan tâm. Dưới đây là một số bí quyết bảo quản bạn có thể tham khảo:
- Bảo quản ở nhiệt độ thường: Bạn nên đặt bánh ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp, như vậy bánh có thể giữ được từ 7-10 ngày. Để tránh côn trùng, tốt nhất bạn nên treo bánh lên cao hoặc bọc kỹ bánh trong túi nilon sạch.
- Bảo quản trong tủ lạnh: Khi cất bánh trong tủ lạnh, bạn cần kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu nấm mốc. Trước khi ăn, bạn có thể hấp nóng lại bánh hoặc cho vào lò vi sóng để bánh mềm và dẻo hơn.
- Bảo quản trong ngăn đông: Nếu muốn bảo quản bánh lâu hơn, bạn có thể cho bánh vào ngăn đông, giúp kéo dài thời gian sử dụng lên đến 20 ngày. Khi ăn, hãy cắt phần bánh vừa đủ, để rã đông tự nhiên ở nhiệt độ phòng, sau đó mang hấp lại.
Tết là dịp sum vầy bên gia đình, quây quần gói bánh chưng và thưởng thức hương vị truyền thống. Nhưng để những chuyến đi xa, đi chơi Tết hay về quê thêm trọn vẹn, đừng quên đặt xe trên App Xanh SM để được phục vụ xuyên Tết, đảm bảo di chuyển tiện lợi, an toàn và thoải mái nhé!
FAQ – Mọi người cùng hỏi về cách gói bánh chưng
Bánh chưng là món ăn truyền thống trong ngày Tết của Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết gói bánh chưng chuẩn vị, vừa ngon vừa đẹp mắt. Chính vì vậy cũng có rất nhiều câu hỏi thường gặp xung quanh việc gói bánh chưng. Cùng Xanh SM giải đáp ngay nhé!
Bánh chưng thường chấm với gì?
Ở một số tỉnh miền Bắc và Bắc Trung Bộ, bánh chưng thường được chấm với mật mía, tạo nên sự kết hợp đậm chất Tết. Vị dẻo béo của bánh hòa quyện cùng vị ngọt đậm của mật tạo nên hương vị cân bằng, khó ai có thể chối từ.
Gói bánh chưng sử dụng lá chuối được không?
Bánh chưng có thể được gói bằng lá dong và lá chuối đều được. Tuy nhiên, lựa chọn lá dong sẽ giúp bánh được thơm và xanh hơn.
Bánh chưng vuông tượng trưng cho điều gì?
Bánh chưng hình vuông tượng trưng cho đất, gợi sự hài hoà, vẹn toàn trong vũ trụ. Lá xanh bọc ở ngoài và nhân bên trong ruột tượng trưng cho công ơn sinh thành, tình cha mẹ luôn yêu thương và đùm bọc con cái.
1 cái bánh chưng cần bao nhiêu nếp?
Một cách bánh chưng cần khoảng 130g – 150g gạo nếp, có thể nhiều hơn hoặc ít hơn tuỳ thuộc vào kích thước bánh của từng gia đình.
1 cái bánh chưng cần bao nhiêu lá dong?
Thông thường, để gói được 1 cái bánh chưng bạn sẽ cần khoảng 4 chiếc lá dong. Lưu ý nên chọn lá dong thật đều thì sẽ dễ gói hơn.
Gói bánh chưng ngâm gạo trong bao lâu?
Muốn bánh chưng dẻo thơm thì bạn cần ngâm gạo nếp qua đêm hoặc ít nhất là khoảng 4 tiếng trước khi gói.
Ngâm đỗ xanh bao lâu để gói bánh chưng?
Để nhân bánh chưng thơm ngon, đỗ xanh cần được ngâm trong nước khoảng 4-5 tiếng cho mềm. Sau đó, vớt ra để ráo, rồi đặt đỗ xanh xen giữa lớp thịt lợn và gạo nếp trước khi gói chặt trong lá dong.
Bánh chưng là một món ăn không thể thiếu trong mâm cơm ngày Tết của người dân Việt Nam. Hy vọng với cách gói bánh chưng chuẩn bị truyền thống, bạn có thể tự tin chuẩn bị một mâm cỗ cúng gia tiên trọn vẹn, đủ đầy với những chiếc bánh chưng thơm ngon nhất.
Xem thêm:
