Chùa Bà Ngô là một ngôi cổ tự mang đậm dấu ấn lịch sử của Hà Nội. Với niên đại từ thời Lý, chùa là chứng nhân cho bao thăng trầm của kinh thành Thăng Long xưa. Đến nay, những giá trị văn hóa và lịch sử được lưu giữ tại chùa tiếp tục được trao truyền cho các thế hệ mai sau.
Chùa Bà Ngô ở đâu? Cách di chuyển
Chùa Bà Ngô nằm tại số 128 P. Nguyễn Khuyến, Văn Miếu, Đống Đa, Hà Nội. Chùa còn được biết đến với các tên gọi như chùa Ngọc Hồ, Ngọc Hồ tự và chùa Sinh Từ (do chùa nằm trên đường Sinh Từ).
Nằm cách trung tâm thành phố chỉ 2km, du khách có thể dễ dàng đến chùa Ngọc Hồ Bà Ngô bằng nhiều phương tiện khác nhau, bao gồm:
Phương tiện cá nhân
Từ hồ Hoàn Kiếm, bạn đi theo hướng Nam qua các phố Lê Thái Tổ, Tràng Thi, Thợ Nhuộm, Hàng Bông rồi chếch trái vào phố Cửa Nam. Từ đây, bạn tiếp tục đi trên phố Nguyễn Khuyến khoảng 450m, chùa nằm bên tay trái.
Phương tiện công cộng
Nếu xuất phát từ hồ Hoàn Kiếm, bạn đi bộ 700m theo hướng phố Hai Bà Trưng đến điểm dừng xe buýt tại số nhà 22B. Tại đây, bạn đón xe buýt số 02 và xuống xe tại điểm dừng “Văn Miếu – Quốc Tử Giám“, sau đó đi bộ thêm khoảng 350m về hướng Đông là đến chùa. Tổng thời gian di chuyển ước tính khoảng 30 phút.
Xe điện Xanh SM
Nếu bạn muốn di chuyển nhanh chóng và thoải mái đến chùa Bà Ngô thì Xanh SM là một lựa chọn lý tưởng. Đây là đơn vị taxi điện đầu tiên tại Việt Nam mang đến trải nghiệm 5 sao với nội thất hiện đại và đội ngũ tài xế chuyên nghiệp.
Dù đi một mình hay cùng gia đình, Xanh SM đều có các loại xe phù hợp dành cho bạn, từ xe máy điện linh hoạt cho đến xe ô tô điện rộng rãi, tiện nghi. Hơn nữa, giá cước tại Xanh SM luôn phải chăng và được niêm yết trên ứng dụng, giúp bạn dễ dàng quản lý chi phí.
Cách đặt xe Xanh SM rất đơn giản, bạn chỉ cần gọi 1900 2088 hoặc thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Tải và mở ứng dụng đặt xe Xanh SM trên điện thoại của bạn.
- Bước 2: Nhập điểm đón và điểm đến là “chùa Bà Ngô”, “chùa Ngọc Hồ” hoặc “số 128 Nguyễn Khuyến” rồi chọn loại xe phù hợp.
- Bước 3: Dùng các voucher giảm giá (nếu có) tại mục “Ưu đãi”.
- Bước 4: Bấm đặt xe, thanh toán và chờ tài xế đón trong ít phút.
Lịch sử Ngọc Hồ tự
Theo cuốn “Thăng Long cổ tích khảo“, Ngọc Hồ tự được xây dựng vào thời vua Lý Nhân Tông (khoảng năm 1127 – 1128). Dữ liệu này cho thấy chùa có lịch sử gần 900 năm và là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Hà Nội.
Tuy nhiên, theo sách “La thành cổ tích vịnh“, khu vực chùa trước đây là một gò đất hình bầu rượu (tửu hồ). Năm Kiến Gia thứ 8 (năm 1281), vua Lý Huệ Tông đã cho xây dựng ngôi chùa Ngọc Hồ trên gò đất này. Tên “Ngọc Hồ” có nghĩa là “bầu bằng ngọc”, tượng trưng cho vẻ đẹp và sự quý giá.
Vào thời nhà Lê, có một người phụ nữ xinh đẹp lấy chồng là một thương gia người Hoa giàu có. Bà đã bỏ tiền ra xây dựng lại chùa giúp chùa trở nên to và đẹp hơn so với trước. Vì vậy, dân gian gọi chùa là chùa Bà Ngô (tên của người phụ nữ này là Ngô Khách).
Các lần trùng tu và sửa chữa tại chùa Bà Ngô:
- Năm 1861: Xây mới nhà Tổ năm gian.
- Năm 1862 – 1865: Tô tượng, đúc chuông và sửa chữa nhỏ.
- Năm 1935: Chùa được sửa chữa lớn. Điều này được ghi lại trong câu đối (tạm dịch): “Không nhớ tháng Bà Ngô sửa chữa, Chỉ biết năm Bảo Đại khánh thành“. Sau lần sửa chữa này, chùa có diện mạo như ngày nay.
Kiến trúc chùa Bà Ngô
Chùa Bà Ngô là sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống Phật giáo và các yếu tố văn hóa dân gian. Chùa được xây dựng theo bố cục chữ “Đinh” gồm tam quan (cổng chùa), tiền đường, hậu cung (thượng điện), nhà Tổ và điện Mẫu.
Tam quan
Tam quan chùa Bà Ngô là một gác chuông hai tầng, nổi bật với hệ thống tám mái cong vút, tạo nên vẻ uy nghi, cổ kính. Nằm giữa tam quan là quả chuông đồng được đúc vào năm Canh Dần thời Thành Thái thứ hai (năm 1887), khắc dòng chữ “Ngọc Hồ tự chung”.
Tiền đường
Hiên của tiền đường được thiết kế dạng vòm cuốn mở rộng bằng một vì vỏ cua. Đây là một kiểu kiến trúc độc đáo, ít gặp ở miền Bắc mà thường thấy ở các công trình kiến trúc ở Hội An và Huế. Hai đầu của hiên được thiết kế theo dạng nhà kèn, tạo nên sự giao thoa thú vị giữa các phong cách kiến trúc vùng miền.
Hậu cung (Thượng điện)
Hậu cung chùa gồm bốn gian với nhiều cửa võng được chạm trổ tinh xảo. Cửa võng là một chi tiết trang trí truyền thống trong các công trình tôn giáo và cung đình, góp phần tạo nên không gian trang nghiêm và lộng lẫy cho hậu cung.
Nhà Tổ
Nhà Tổ là nơi thờ các sư tổ của chùa, bao gồm:
- Bồ Đề Đạt Ma (vị tổ sư của Thiền tông).
- Các vị sư trụ trì tiền nhiệm đã viên tịch.
- Đức Văn Xương – vị thần chủ quản văn chương và khoa cử
Việc thờ cúng đức Văn Xương trong Nhà Tổ là một minh chứng rõ ràng cho sự ảnh hưởng của tín ngưỡng dân gian vào không gian thờ tự Phật giáo. Đây là một nét văn hóa đặc trưng trong đời sống tâm linh của người Việt, thể hiện sự dung hòa giữa các hệ thống tín ngưỡng.
Điện Mẫu
Trong Điện Mẫu, không gian thờ tự được bài trí trang trọng với các tượng thờ các vị:
- Các vị Thánh Mẫu.
- Ngọc Hoàng Thượng đế.
- Vua Lê Thánh Tông.
- Đức Thánh Trần Hưng Đạo.
- Hai vị tướng tài ba Yết Kiêu và Dã Tượng.
Việc trang nghiêm thờ cúng các anh hùng dân tộc thể hiện lòng biết ơn sâu sắc và khẳng định truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc đối với những người con ưu tú. Đây cũng là cách giáo dục hiệu quả về lịch sử, đạo lý làm người cho các thế hệ mai sau.
Hệ thống di vật tiêu biểu tại chùa
Chùa Ngọc Hồ Bà Ngô hiện đang lưu giữ 35 pho tượng được bài trí dọc Phật điện. Các pho tượng tiêu biểu bao gồm: Tam Thế Phật, A Di Đà Tam Tôn, Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn, Ngọc Hoàng Thượng Đế, Nam Tào, Bắc Đẩu và Thập Điện Diêm Vương.
Đáng chú ý, tượng Bà Ngô được tạo tác với trang phục gần giống tượng Mẫu. Bên cạnh đó, tượng Tổ trong chùa cũng mang nhiều nét chân dung của sư nữ, nhằm thể hiện vai trò quan trọng của nữ giới trong lịch sử hình thành và phát triển của chùa.
Một điểm đặc biệt hiếm thấy ở các chùa tại Hà Nội là hàng câu đối chữ Nôm được đặt trước hai bên cổng chính. Hai câu đối như sau: “Cuộc doanh hoàn đương củi quế gạo châu, cấp của làm duyên, gọi chút được tròn quả phúc; Chốn thành thị cũng non bồng nước nhược, lên chùa lễ Phật, kìa ai mến cảnh chiền già.”
Với những giá trị lịch sử và văn hóa đó, chùa Bà Ngô đã được công nhận là “cổ tích liệt hạng” vào ngày 7/8/1951. Đến năm 1993, Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam công nhận chùa là Di tích lịch sử – văn hóa.
Các điểm tham quan gần chùa Ngọc Hồ
Sau khi tham quan chùa Bà Ngô (chùa Ngọc Hồ), bạn có thể trải nghiệm thêm một số địa điểm nổi tiếng gần đó như:
- Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam (cách khoảng 1,1km): Nơi trưng bày và lưu giữ những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, từ nghệ thuật cổ đại đến nghệ thuật đương đại.
- Chùa Quán Sứ (cách khoảng 1,1km): Là một trong những ngôi chùa lớn và quan trọng của Phật giáo Việt Nam, chùa Quán Sứ có kiến trúc bề thế, trang nghiêm và là nơi diễn ra nhiều hoạt động Phật sự quan trọng.
- Văn Miếu Quốc Tử Giám (cách khoảng 1,6km): Đây là quần thể di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng, biểu tượng cho nền văn hiến lâu đời của Việt Nam. Nơi đây cũng từng là trường đại học đầu tiên của nước ta.
FAQ – Mọi người cũng hỏi về chùa Ngọc Hồ Bà Ngô
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về chùa Ngọc Hồ Bà Ngô, dưới đây là một số câu hỏi và câu trả lời phổ biến.
Chùa Bà Ngô còn được biết đến với tên gọi nào khác?
Chùa Bà Ngô còn được biết đến với tên gọi khác là Chùa Ngọc Hồ (tên chữ) và chùa Sinh Từ (tên do nằm trên đường Sinh Từ và người Pháp đặt).
Chùa Ngọc Hồ được xây dựng vào triều đại nào?
Theo cuốn “Thăng Long cổ tích khảo”, Ngọc Hồ tự được xây dựng vào thời vua Lý Nhân Tông (khoảng năm 1127 – 1128).
Chùa Ngọc Hồ thờ những vị thần nào?
Chùa thờ Phật, ngoài ra còn thờ đức thánh Trần Hưng Đạo cùng hai gia tướng là Yết Kiêu và Dã Tượng.
Vì sao chùa có tên là chùa Bà Ngô?
Theo truyền thuyết, vào thời Lê, một người phụ nữ tên Ngô Khách – vợ của một thương gia người Hoa giàu có đã công đức trùng tu lại chùa. Để ghi nhớ công ơn của bà, dân gian đã gọi chùa là chùa Bà Ngô.
Chùa có chỗ đỗ xe không?
Chùa Ngọc Hồ không có chỗ đỗ xe riêng. Tuy nhiên, xung quanh chùa có một số bãi đỗ xe công cộng và điểm trông xe tự phát. Để đảm bảo an toàn và tuân thủ luật giao thông, bạn nên tìm hiểu và lựa chọn những địa điểm trông giữ xe uy tín.
Có được đem thức ăn, đồ uống vào chùa Bà Ngô không?
Không nên. Dù không có quy định cụ thể nhưng theo quan niệm truyền thống, chùa là chốn thanh tịnh, trang nghiêm, vì vậy, tốt nhất bạn không nên mang thức ăn vào bên trong (trừ nước suối).
Có thể chụp ảnh và quay phim trong chùa không?
Việc chụp ảnh, quay phim trong chùa thường được cho phép nhưng cần tuân thủ một số quy tắc:
- Không sử dụng đèn flash hoặc chân máy ảnh trong các khu vực thờ tự.
- Không chụp ảnh, quay phim các vị sư thầy khi chưa được phép.
- Chấp hành các biển báo và quy định của chùa về việc chụp ảnh, quay phim.
Giờ mở cửa chùa Bà Ngô (Ngọc Hồ tự)
Theo thông tin tổng hợp, chùa Bà Ngô mở cửa từ 7:00 – 11:00 và 13:30 – 17:00 hàng ngày. Tuy nhiên, để có thông tin chính xác nhất, đặc biệt là vào các dịp lễ, Tết, bạn nên liên hệ trực tiếp với chùa để xác nhận.
Chùa Bà Ngô là một di tích lịch sử – văn hóa quý giá, mang đậm dấu ấn của thời gian và chứa đựng nhiều giá trị tâm linh sâu sắc. Để đến với không gian thanh tịnh này một cách thuận tiện và thoải mái, Xanh SM là một lựa chọn di chuyển lý tưởng.
Xem thêm:
